Πως να μεγαλώσετε ένα παιδί με αντιρατσιστικές πεποιθήσεις;

Βιώνουμε μια περίοδο οξυμένης συνειδητοποίησης του ρατσισμού, η οποία φθείρει την κοινωνία μας και υπονομεύει τις εμπειρίες ζωής όλων μας, ανεξάρτητα από τη δική μας φυλετική κληρονομιά. Οι δολοφονίες ανθρώπων καθώς και οι διαμαρτυρίες που γίνονται σε όλο το κόσμο για τη δολοφονία τους, επισημαίνουν την επείγουσα ανάγκη για αλλαγές στη συλλογική συνείδηση και τη συμπεριφορά μας.

Τα βρέφη αναγνωρίζουν τη διαφορά στο χρώμα του δέρματος από μόλις τριών μηνών. Σε ηλικία δυόμιση ετών, το παιδί είναι σε θέση να παρατηρήσει και να μάθει ρατσιστικές προκαταλήψεις. Σε ηλικία τεσσάρων ή πέντε ετών, τα παιδιά μπορούν να επιδείξουν προφανείς προκαταλήψεις ή να νιώσουν τυχόν διακρίσεις λόγω του χρώματος του δέρματός τους. Μέχρι την ηλικία των δώδεκα ετών, οι προκαταλήψεις έχουν πλέον εδραιωθεί.

Τι μπορείτε να κάνετε λοιπόν;

1. Ξεκινήστε από εσάς τους ίδιους. Το πιο σημαντικό εργαλείο σας στην αντιρατσιστική εκπαίδευση είναι η δική σας συμπεριφορά. Τείνετε να νιώθετε πιο άνετα με συγκεκριμένες φυλές και λιγότερο άνετα με κάποιες άλλες; Το παιδί σας μπορεί να παρατηρήσει ακόμη και ανεπαίσθητες διαφορές στη γλώσσα σώματός σας και στη συμπεριφορά σας. Να είστε προσεκτικοί ως προς τη στάση και τη συμπεριφορά σας και προσπαθήστε να είστε φιλικοί, υπομονετικοί και γεμάτοι σεβασμό με όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως φυλής.

2. Διευρύνετε τον κόσμο του παιδιού σας. Κάντε ότι μπορείτε για να διασφαλίσετε ότι το παιδί σας βιώνει την ποικιλομορφία της καταγωγής, του χρώματος, του σεξουαλικού προσανατολισμού, της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης, της θρησκείας και των πολιτικών πεποιθήσεων.

Να είστε ειλικρινείς και ανοιχτοί ως προς τις διαφορές που παρατηρεί. Ναι, αυτό το αγοράκι έχει διαφορετικό χρώμα δέρματος από εσένα. Δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι το ίδιο χρώμα, σωματότυπο και μέγεθος. Ενισχύστε οποιαδήποτε έλλειψη που υπάρχει στο περιβάλλον σας μέσα από βιβλία, ταινίες και εμπειρίες, που θα συμπεριλαμβάνουν μια μεγάλη γκάμα ανθρώπων.

3. Εξοικειωθείτε με συζητήσεις σχετικά με τις φυλές και τον ρατσισμό. Όπως και η σεξουαλική εκπαίδευση, έτσι και η φυλετική εκπαίδευση μπορεί να είναι αγχωτική για κάποιους γονείς. Ξεκινήστε, διαβάζοντας και μιλώντας με άλλους ενήλικες σχετικά με το τι πρέπει να πείτε, ποιες ερωτήσεις να περιμένετε και πώς μπορείτε να απαντήσετε στο παιδί σας.

4. Ξεκινήστε από το σημείο αναφοράς του παιδιού σας. Αν έχετε διαβάσει κάποιο βιβλίο μαζί, το οποίο παρουσιάζει θέματα ρατσισμού ρωτήστε το, πώς του φάνηκε. Αν το παιδί σας έχει ακούσει κάτι σχετικά με αντιρατσιστικές διαμαρτυρίες, ρωτήστε το, ποια είναι η γνώμη του. Να αποδέχεστε και να σέβεστε οποιαδήποτε τοποθέτησή του.

Μην το κρίνετε, καθώς τα παιδιά μπορούν να υιοθετήσουν από πολύ μικρά ρατσιστικές συμπεριφορές. Αντ’ αυτού, αξιοποιήστε τις ερωτήσεις και τις παρατηρήσεις του για να συζητήσετε το γεγονός ότι κάθε άνθρωπος έχει τα ίδια συναισθήματα και επιθυμίες με αυτό.

5. Πάρτε τον χρόνο που χρειάζεται. Μην προσπαθήσετε να καλύψετε όλες τις πτυχές του θέματος σε μια στιγμή. Απαντήστε στις ερωτήσεις του παιδιού σας, όταν αυτές προκύπτουν, λαμβάνοντας υπόψη το επίπεδο και την πολυπλοκότητα που αρμόζουν στο παιδί σας.

Εκθέστε το σε μέσα ενημέρωσης και καταστάσεις, όπου θα μπορούν να βιώσουν διαφορετικούς ανθρώπους. Συζητήστε θέματα από τον κόσμο γύρω σας, αλλά να μη θίγετε υπερβολικά το θέμα ούτε να χρησιμοποιείτε ένα υψηλότερο επίπεδο πολυπλοκότητας από την κατανόησή του.

6. Εστιάστε στα θετικά. Συζητήστε με το παιδί σας για το τι μπορείτε να κάνετε ως άτομα και ως οικογένεια για να διορθώσετε το πρόβλημα, σε ένα κατανοητό επίπεδο γι’ αυτό. Δώστε του να καταλάβει ότι είναι καλό που τόσοι πολλοί άνθρωποι παίρνουν μέρος σε διαδηλώσεις και άλλες δράσεις, κάνοντας τη διαφορά.

Να είστε ειλικρινείς σχετικά με την πολυπλοκότητα και τις διαστάσεις της κατάστασης, αλλά βοηθήστε το να κατανοήσει ότι, η αλλαγή επιτυγχάνεται μέσα από μικρά ατομικά βήματα. Ακόμα και το πιο μικρό άτομο μπορεί να κάνει την αλλαγή που πρέπει να γίνει.

7. Αμφισβητείστε τον ρατσισμό όπου τον αντιλαμβάνεστε. Ακόμα και ανεπαίσθητες ενέργειες και η φαινομενικά ακίνδυνη γλώσσα μπορούν να υποστηρίξουν τον ρατσισμό. Ακριβώς όπως, οι πρώτες φεμινίστριες αμφισβητούσαν τα στερεότυπα των γυναικών στα μέσα ενημέρωσης, ακριβώς έτσι και οι γονείς με αντιρατσιστικές πεποιθήσεις είναι σημαντικό να αμφισβητούν τα στερεότυπα γύρω μας.

Επισημάνετε στο παιδί σας τις φυλετικές διαφορές στη δουλειά και στο εισόδημα, όταν τις παρατηρείτε μαζί του στα μέσα ενημέρωσης και στην πραγματική ζωή. Δώστε έμφαση στο θέμα δικαιοσύνης.

8. Συζητήστε την πίεση από συνομήλικους. Έχουμε μάθει πολλά τα τελευταία χρόνια σχετικά με την καταπολέμηση του εκφοβισμού. Τα ίδια μαθήματα μπορούν να εφαρμοστούν και στον αντιρατσισμό. Βοηθήστε το παιδί σας να καταλάβει τη σπουδαιότητα να αντιστέκεται στον ρατσισμό, όταν τον βλέπει να συμβαίνει, ανεξάρτητα από το αν γίνεται το ίδιο στόχος. Μιλήστε για το φαινόμενο του θεατή, διδάσκοντας στο παιδί σας, γιατί είναι σημαντικό να καταδικάζει ανοιχτά τις αδικίες που αντιμετωπίζει στην καθημερινή ζωή του.

9. Υποστηρίξτε αντιρατσιστικά προγράμματα στο σχολείο. Οι γονείς είναι αποτελεσματικοί υποστηρικτές των προγραμμάτων καταπολέμησης του εκφοβισμού και οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί θα δεχτούν το ενδιαφέρον σας, να δείτε αντιρατσιστικές δραστηριότητες να υλοποιούνται στο σχολείο του παιδιού σας.

Της Σοφία Ανδριανάκη