10 ερωτήσεις που θέλουμε να κάνουμε στον παιδίατρο

Ο παιδίατρος μπαίνει στη ζωή μας μαζί με τον ερχομό του πρώτου  μωρού και είναι κάτι σαν φύλακας-άγγελος για τα όλα τα παιδιά, ώσπου να φτάσουν σχεδόν στην ενηλικίωση. Βρίσκεται κοντά μας όποτε τον χρειαζόμαστε, καθησυχάζει τους φόβους των πρώτων ημερών και δίνει απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα που έχουμε  για την υγεία, τη διατροφή και την περιποίηση των παιδιών μας.

Έτσι και τώρα λίγο πριν κλείσουν τα σχολεία, σίγουρα όλοι έχουμε πολλά ερωτήματα να θέσουμε σε έναν παιδίατρο, θέλοντας να εξασφαλίσουμε στα παιδιά μας τις πιο ανέμελες καλοκαιρινές διακοπές. Στις απορίες μας απαντά ο κ. Τζώρτζης Νικόλαος, παιδίατρος-νεογνολόγος, ο οποίος έχει υπηρετήσει στη μονάδα εντατικής φροντίδας νεογνών των μαιευτηρίων ΕΛΕΝΑΣ & ΑΘΗΝΩΝ για περισσότερα απο 25 χρόνια.    

Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία το 44% των γονέων στην Ελλάδα αγοράζουν μόνοι τους αντιβιοτικά από το φαρμακείο χωρίς να έχουν ρωτήσει πρώτα τον γιατρό τους. Εγκυμονεί κινδύνους η ευρεία χρήση αντιβιοτικών τελικά ή όχι;

Είναι γεγονός πως πολλοί γονείς στην Ελλάδα αγοράζουν αντιβιοτικά καθώς και άλλα φάρμακα από μόνοι τους. Αυτό βεβαίως εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία, αφού τα μικρόβια ευαισθητοποιούνται λόγω της συχνής χρήσης των αντιβιοτικών με αποτέλεσμα όταν χρειαστεί πραγματικά ανάγκη τα μικρόβια να είναι πλέον ανθεκτικά και να μην καταπολεμούνται. Άρα λοιπόν, δεν θα πρέπει να γίνεται κατάχρηση αντιβιοτικών. Στην πραγματικότητα, το 90-95% των περιπτώσεων είναι ιώσεις και όχι μικροβιακές λοιμώξεις. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν πως μόνο σε ένα 5-10% είναι απαραίτητη η αντιβίωση. Οι γονείς χρειάζεται να καταλάβουν πως όταν το παιδί τους αρρωσταίνει από κάποια ίωση, είναι φυσιολογικό να κάνει ακόμη και υψηλό πυρετό. Είναι θέμα χρόνου και υπομονής η αντιμετώπιση της ίωσης και κυρίως θα πρέπει να κοιτούν την όλη εικόνα του παιδιού τους, δηλαδή να είναι σχετικά ζωηρά, ευδιάθετα, να μην έχουν υπνηλία και να έχουν διάθεση για φαγητό.

Πολύ συζήτηση γίνεται τα τελευταία χρόνια για την ασφάλεια των παιδικών εμβολίων. Συχνά υποστηρίζεται πως κάποια εμβόλια είναι επικίνδυνα για την υγεία των παιδιών, ακόμη και αργότερα στην ζωή τους. Ποια είναι η γνώμη σας;

Θα πρέπει να σας πω πως για τα εμβόλια αυτοί που δικαιούνται να έχουν γνώμη είναι οι ειδικοί και μόνον αυτοί οι άκρως ειδικοί επιστήμονες και ερευνητές. Σε όλες τις ιατρικές συγκεντρώσεις που γίνονται ανά τον κόσμο δίνονται ξεκάθαρες διαβεβαιώσεις για την ασφάλεια των εμβολίων. Φαντάζομαι πως ορισμένοι που βγαίνουν και λένε διάφορα είναι καθαρά και μόνον για να δημιουργούν εντυπώσεις. Μακάρι να υπήρχαν τόσα μα και άλλα τόσα ακόμη εμβόλια, ώστε να προφύλασσαν τα παιδιά από πολλά  λοιμώδη νοσήματα. Η συμβουλή επομένως είναι τα εμβόλια να γίνονται και να μην παρασύρονται οι  γονείς από διάφορους μη γνώστες θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία των παιδιών τους.

Ποια τα συμπτώματα που συνήθως προμηνύουν μια ίωση και ποια τα ανησυχητικά σημάδια που θα πρέπει να μας οδηγήσουν στο νοσοκομείο;

Όταν ένα παιδί εμφανίζει μια ίωση σημαίνει πως περίπου 3 με 4 μέρες πριν έχει κολλήσει κάποιον ιό. Κατά την διάρκεια των ημερών αυτών ο ιός επωάζεται και εν συνεχεία ξεκινούν τα συμπτώματα. Το παιδί αρχίζει να παρουσιάζει ατονία, εκνευρισμό, ανορεξία, συνάχι, βήχα, πυρετό και οι γονείς αμέσως διαπιστώνουν την διαφορά στην κλινική εικόνα του παιδιού τους. Τα ανησυχητικά σημάδια για τον γονιό είναι από την στιγμή που τα παραπάνω συμπτώματα γίνονται ακραία. Δηλαδή όταν ένα παιδί γίνεται τελείως άτονο, δεν έχει καθόλου κουράγιο ή εμφανίζει δύσπνοια, ανορεξία και υπνηλία, όταν έχει παραισθήσεις, επίμονο πόνο σε κάποιο σημείο του σώματός του ή εξανθήματα, τότε βέβαια μιλάμε για άμεση μεταφορά του στο νοσοκομείο.

Πώς πρέπει να αντιμετωπίζεται ο πυρετός στα παιδιά; Τι ακριβώς συμβαίνει όταν εμφανίζονται πυρετικοί σπασμοί;

Πρέπει να πούμε ότι ο πυρετός είναι ένα σύμπτωμα που δείχνει πως κάτι συμβαίνει στον οργανισμό του παιδιού. Το ύψος του πυρετού δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι και κάτι σοβαρό. Και οι ιώσεις κάνουν πολύ υψηλό πυρετό. Αυτό που μετράει είναι η διάθεση του παιδιού. Αυτό σημαίνει πως ένα παιδάκι μπορεί να έχει 40 πυρετό και όμως να έχει κουράγιο να παίζει, πράγμα που μας δείχνει πως το παιδί δεν έχει επιπλοκές και δεν χρήζει ανησυχίας. Μπορεί όμως να έχει και 38,5 πυρετό και να είναι ανόρεχτο, άτονο κλπ., πράγμα που δείχνει ότι κάτι σοβαρότερο συμβαίνει παρόλο τον σχετικά χαμηλό πυρετό. Ίσως να βρίσκεται σε μια μικροβιακή κατάσταση η οποία να πρέπει να αντιμετωπιστεί εντός νοσοκομείου. Ο πυρετός λοιπόν είναι σημάδι πως κάτι συμβαίνει μεν στον οργανισμό αλλά όχι απαραίτητα ανησυχητικό. Τον πυρετό πρέπει πάντα να τον μετράμε στην μασχάλη του παιδιού και να δίνουμε αντιπυρετικά όταν φτάσει στο  38,5 και άνω. Η ποσότητα που δίνουμε καλό είναι να μην ξεπερνάει το μισό του βάρους του παιδιού σε ml.Εάν για παράδειγμα ένα παιδάκι ζυγίζει 10 κιλά, χορηγούμε 5ml αντιπυρετικού.   Επίσης καλό είναι να γνωρίζουν οι γονείς ότι ο πυρετός δεν αναστέλλεται με το αντιπυρετικό, για αυτό να μην έχουν την αίσθηση ότι δίνοντας αντιπυρετικό τον φρενάρουν, ο πυρετός θα ανέβει όσο υψηλά πρόκειται να φτάσει. Όμως όσο πιο κοντά στην κορύφωσή του δίνουμε το φάρμακο τόσο γρηγορότερα θα κατέβει. Ακόμη να πούμε πως δεν πρέπει να κάνουμε μπάνιο το παιδί την ώρα που ανεβαίνει ο πυρετός παρά μόνον εφόσον αρχίσει να ιδρώνει. Και βέβαια έχει ανάγκη από πολλά υγρά, κυρίως νεράκι και φρέσκους χυμούς.

Υπάρχουν και κάποια παιδάκια όμως που εμφανίζουν πυρετικούς σπασμούς. Χάνουν δηλαδή τις αισθήσεις τους, παρατηρείται αναστροφή των βολβών των ματιών, καθώς και σπασμοί των άνω και κάτω άκρων συνδυαστικά. Η φάση αυτή μπορεί να διαρκέσει από μερικά δευτερόλεπτα έως λεπτά και είναι σίγουρα σοκαριστική για τους γονείς. Το παιδάκι μετά από λίγο συνέρχεται και υποχρέωση των γονέων είναι η μεταφορά του παιδιού στο νοσοκομείο για έλεγχο προς αποκλεισμό άλλων παθολογικών καταστάσεων  που παρουσιάζουν παρόμοια συμπτώματα όπως η μηνιγγίτιδα, η επιληψία κλπ. Αν λοιπόν στην περίπτωση που έχουμε πυρετικούς σπασμούς, μετά τις απαραίτητες εξετάσεις στο νοσοκομείο τα αποτελέσματα είναι αρνητικά για την ύπαρξη άλλης ασθένειας, οι γονείς δεν χρειάζεται να ανησυχούν διότι το περιστατικό είναι καλής προγνώσεως και μεγαλώνοντας το σύμπτωμα εξαφανίζεται.

Ανησυχητικά  είναι τα αποτελέσματα τελευταίων ερευνών για την παιδική παχυσαρκία στην χώρα μας.

Δυστυχώς και εδώ πρωταθλητές! Ίσως είναι έτσι ο τρόπος ζωής των ανθρώπων σήμερα που να μην επιτρέπει στους γονείς να ασχολούνται με τα παιδιά τους σχολαστικά σε ότι αφορά στην διατροφή καθώς και στην άθλησή τους! Τα παιδιά μένουν κλεισμένα συνήθως στα διαμερίσματα και απασχολούνται είτε στην τηλεόραση είτα σε διάφορα ηλεκτρονικά παιχνίδια και παράλληλα καταναλώνουν πρόχειρο φαγητό. Τα ψυγεία μας είναι συνήθως γεμάτα από ανθυγιεινά τρόφιμα, τα παιδιά αποφεύγουν τα φρούτα και τα λαχανικά και έτσι δημιουργούνται οι κατάλληλες συνθήκες για την εμφάνιση της παχυσαρκίας. Στην διατροφή των παιδιών έχει την κύρια συμμετοχή ο γονιός. Αν στο σπίτι εφαρμόζεται καλό πρόγραμμα σιτίσεως, τα παιδιά ακολουθούν αναγκαστικά το ίδιο πρόγραμμα. Όταν οι ίδιοι οι γονείς είναι παχύσαρκοι και τρώνε χωρίς μέτρο είναι λογικό πως και τα παιδιά τους θα τους μιμηθούν. Η μεσογειακή διατροφή είναι το Α και το Ω! Και λέγοντας μεσογειακή διατροφή εννοούμε διατροφή βασισμένη στα φρούτα, τα λαχανικά, το ελαιόλαδο, το ψάρι, τα όσπρια και όσο  δυνατόν άπαχα κρέατα και γαλακτοκομικά. Θα πρέπει η μέρα μας να περιλαμβάνει  5 γεύματα: οπωσδήποτε καλό πρωινό, ελαφρύ δεκατιανό στο σχολείο, μεσημεριανό που να περιλαμβάνει όλες τις ομάδες τροφίμων συνδυασμένα πάντα με  σαλάτα, φρούτα και γιαουρτάκια για απογευματινό και βραδινό σε μικρότερη ποσότητα. Στα παιδιά απαγορεύονται τα αναψυκτικά, τα διάφορα πατατάκια, γαριδάκια κλπ. Δίνουμε φρέσκους χυμούς, νεράκι, προτιμούμε τα σπιτικά ελαφριά γλυκά με βάση το μέλι αντί για ζάχαρη και το ελαιόλαδο αντί για βούτυρο. Οι γονείς πρέπει σαφώς να δίνουν το παράδειγμα και στο θέμα διατροφής.

Επίσης, μεγάλης σημασίας είναι η ενασχόληση των παιδιών με κάποιο άθλημα, οποιοδήποτε και αν είναι αυτό. Τα παιδιά έτσι, εκτός από το πόσο προφανώς ευεργετικό είναι για την υγεία τους, δημιουργούν κοινωνικές επαφές, αγωνιστικότητα, πείσμα, μαθαίνουν να αγωνίζονται στην ζωή και να μην τα παρατούν στις πρώτες δυσκολίες, δημιουργούν με λίγα λόγια καλύτερο χαρακτήρα και εφόδια για την μετέπειτα ζωή τους.

Επιτρέπεται η δίαιτα στα παιδιά;

Η δίαιτα είναι μια λέξη που στην σύγχρονη ιατρική αποφεύγουμε. Ορθότερο είναι να μιλάμε για υγιεινή διατροφή. Όταν στο σπίτι ακολουθείται η μεσογειακή υγιεινή διατροφή όπως αναφέραμε και προηγουμένως αποκλείεται το παιδί να γίνει παχύσαρκο. Όλα είναι μια απλή εξίσωση. Πρέπει οι θερμίδες που παίρνουμε να είναι ίσες με αυτές που καταναλώνουμε. Είναι λογικό πως όταν υπάρχει πλεόνασμα θερμίδων ο οργανισμός τις αποθηκεύει. Άρα λοιπόν η λύση είναι η μικρότερη πρόσληψη θερμίδων και η αύξηση δραστηριότητας. Η σωστή διατροφή πάντως πρέπει να είναι δια βίου και όχι για έναν ή δύο μήνες και μετά την επίτευξη του στόχου να επανερχόμαστε στις παλαιότερες κακές μας συνήθειες όπως συνήθως γίνεται.

Σε ποια ηλικία είναι καλό να κάνουμε check-up στο παιδί μας και ποιες οι κυριότερες εξετάσεις που θα πρέπει να συμπεριλάβουμε;

Σίγουρα κάποια στιγμή θα πρέπει τα παιδάκια να ελέγχονται στην υγεία τους. Η καταλληλότερη ηλικία συνήθως είναι μετά το 1 ½ έτος. Αυτό θα αποτελεί σημείο αναφοράς στην πορεία ως την ενηλικίωση τους. Ο εργαστηριακός έλεγχος είναι καλό να περιλαμβάνει μια γενική αίματος, Fe-φερριτίνη, χοληστερίνη, σάκχαρο, ουρία και μια γενική ούρων. Δεν χρειάζονται εξειδικευμένες εξετάσεις αρχικά στο παιδί. Αν φανεί κάτι τότε προχωρούμε σε περαιτέρω εξετάσεις και ανάλογα με το ιστορικό των γονέων κάνουμε επιπλέον εξετάσεις, π.χ σε περίπτωση στίγματος αναιμίας σε έναν γονέα προχωρούμε σε εξέταση ηλεκτροφόρησης He του παιδιού..

Τι θα συστήνατε ως γενικές οδηγίες στους γονείς πριν ξεκινήσουν κάποιο άθλημα στα παιδιά τους;

Το παιδί εκτός από το διάβασμα θα πρέπει οπωσδήποτε να ενθαρρύνεται από τον γονιό να ακολουθεί και κάποιο άθλημα. Παιδί που μαθαίνει να αθλείται γίνεται πετυχημένος και χρήσιμος αυριανός πολίτης. Είναι σημαντικό όμως το παιδί να ακολουθήσει το άθλημα που εκείνο θέλει και όχι αυτό που οι γονείς θεωρούν καταλληλότερο είτε λόγω της κοινωνικής τους θέσης είτε λόγω δικών τους απωθημένων. Συνήθως τα παιδιά δείχνουν μια διάθεση προς κάποιο συγκεκριμένο άθλημα. Ακόμη όμως και αν δεν δείχνει οι γονείς μπορούν να του καλλιεργήσουν την  διάθεση αυτή. Όλα τα αθλήματα είναι ευεργετικά για την σωματική και ψυχική υγεία αρκεί να είναι ευγενή και να προάγουν το αθλητικό πνεύμα. Η καλύτερη ηλικία για να ξεκινήσει ένα παιδάκι είναι συνήθως μετά τα επτά  του χρόνια και εφόσον έχει κάνει και  το απαραίτητο check-up ώστε να αποκλείσουμε την ύπαρξη κάποιου νοσήματος. Μέχρι τότε, το ελεύθερο παιχνίδι και οι δραστηριότητες στο πάρκο θεωρούνται αρκετά. 

Το καλοκαίρι έχουμε συχνότερη εμφάνιση δηλητηριάσεων. Τι θα πρέπει να προσέξουμε για να τις αποφύγουμε και πώς, αν χρειαστεί, να τις αντιμετωπίσουμε;

Οι δηλητηριάσεις διακρίνονται σε ιογενείς και τροφικές. Οι ιογενείς εμφανίζονται συνήθως χειμώνα και οφείλονται σε διάφορες ιώσεις. Όπως έχουμε λαρυγγίτιδες, φαρυγγίτιδες κλπ. κατά τον ίδιο τρόπο έχουμε και ιογενείς γαστρεντερίτιδες που προκαλούν διάρροιες, εμέτους, κοιλιακά άλγη, πυρετό κλπ.

Το καλοκαίρι έχουμε συνήθως τροφικές δηλητηριάσεις από τρόφιμα που δεν είναι άκρως καθαρά. Πρέπει βεβαίως να φροντίζουμε να τηρούμε σχολαστικά τους κανόνες υγιεινής, που περιλαμβάνουν την καθαριότητα των χεριών μας, το σαπούνισμα των πάγκων εργασίας και των σκευών που χρησιμοποιήσαμε μετά την κοπή του κρέατος και των πουλερικών, να πλένουμε πολύ καλά τα φρούτα και τα λαχανικά. Στα εστιατόρια που πηγαίνουμε είναι καλό να αποφεύγουμε εκείνα τα φαγητά που είναι περισσότερο ευπαθή όπως οι κιμάδες, τα κρεμώδη τυριά, οι μαγιονέζες κλπ. Ακόμη, καλό είναι να ελέγχουμε όλους τους χώρους του εστιατορίου πριν το εμπιστευτούμε. Όταν ένα μαγαζί για παράδειγμα έχει βρώμικους χώρους ή βρώμικες τουαλέτες είναι απίθανο να διαθέτει καθαρή κουζίνα ή να φροντίζει ιδιαίτερα την φρεσκάδα των προϊόντων. Για τις τροφικές δηλητηριάσεις λοιπόν πρωτεύων παράγοντας είναι η καθαριότητα.

Ο τρόπος τώρα που αντιμετωπίζονται εφόσον εμφανιστούν, είναι ανάλογα με τα συμπτώματα. Στην διάρροια πρέπει να δίνουμε υγρά και ηλεκτρολύτες (Almora), στον εμετό πρέπει να περάσει μια ώρα περίπου και μετά αρχίζουμε την κλασματική χορήγηση υγρών (δίνουμε λίγο-λίγο), στο κοιλιακό άλγος δίνουμε αναλγητικά και στον πυρετό αντιπυρετικά. Μετά την πρώτη αντιμετώπιση χορηγούμε εύπεπτα φαγητά (σούπες, ζυμαρικά, κοτόπουλο κλπ.)

Τι θα πρέπει να περιέχει το φαρμακείο του σπιτιού μας; Τι είναι απαραίτητο να έχουμε μαζί μας στην εκδρομή;

Στο φαρμακείο μας θα πρέπει να έχουμε φάρμακα καταρχήν με βάση το ιστορικό του παιδιού μας. Αν δηλαδή το παιδί μας παθαίνει συχνά λαρυγγίτιδες ή φαρυγγίτιδες ή ωτίτιδες ή διάρροιες κλπ. θα πρέπει σίγουρα να έχουμε και τα αντίστοιχα φάρμακα. Αυτά που αντιμετωπίζουν την όποια ευαισθησία του παιδιού μας επομένως είναι τα άκρως απαραίτητα φάρμακα για το φαρμακείο μας είτε στο σπίτι είτε πολύ περισσότερο στην εξοχή, μιας και εκεί ίσως είναι δυσκολότερο να βρεθούν σε ώρα ανάγκης. Τα υπόλοιπα είναι βεβαίως τα αντιπυρετικά, κορτιζόνη για περιπτώσεις οξείας λαρυγγίτιδας, αντισηπτικό για αντιμετώπιση εκδορών, γάζες, καθαρό οινόπνευμα, αυτοκόλλητα, κάποιο αντισταμινικό για περιπτώσεις τσιμπημάτων ή αλλεργιών, ένα θερμόμετρο κλπ.

Της Σταυρούλας Μπουργάνη
Συνέντευξη με τον κ. Νικόλαο Τζώρτζη, παιδίατρο-νεογνολόγο