Αλτσχάιμερ : αιτίες, συμπτώματα και θεραπεία

ΓΕΝΙΚΑ

Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια διαταραχή που παρουσιάζει μια προοδευτική εκφύλιση του εγκεφαλικού ιστού. Η κλασική νευροπαθολογική εικόνα της νόσου συνίσταται στην παρουσία παθολογικών νηματίων στο εσωτερικό των νευρικών κυττάρων και αθροίσματα πλακών (αμυλοειδής πρωτεΐνη ) οι οποίες περιβάλλουν τα υπολείμματα των εκφυλισμένων νευρώνων. Η νόσος χαρακτηρίζεται από απώλεια της μνήμης, σταδιακή χειροτέρευση της ικανότητας ομιλίας και κρίσης, αδιαφορία, περιορισμό των ικανοτήτων συντονισμού. Η προσοχή του ασθενούς αποσπάται και οι καθημερινές ασχολίες γίνονται πολύ δύσκολες. Επειδή συχνά χάνει τον προσανατολισμό του είναι εύκολο να χάσει το δρόμο και έτσι μπορεί να δημιουργήσει επικίνδυνες συνθήκες για τον εαυτό του. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί μεγάλη αύξηση της νόσου. Δεν είναι κατ’ εξοχήν ασθένεια της γεροντικής ηλικίας όπως συχνά πιστεύεται γιατί μπορεί να προσβάλλει και άτομα ηλικίας κάτω των 50 ετών. Είναι όμως περισσότερο συχνή σε μεγαλύτερες ηλικίες σε ποσοστά περίπου 5% για άτομα άνω των 70 και 20% για άτομα άνω των 80 ετών.

Η ασθένεια χαρακτηρίζεται ως ανίατη και η εξέλιξή της μπορεί να είναι γρήγορη ή να καθυστερήσει αρκετά χρόνια μέχρι να καταλήξει στο θάνατο, ο οποίος επέρχεται συνήθως μετά από πνευμονία ή παρεμφερές νόσημα. Τα χρονικά όρια της ασθένειας κυμαίνονται από 3 έως 20 χρόνια. Οι γυναίκες είναι ακόμα και 2 φορές πιο επιρρεπείς από τους άντρες στην νόσο. Υπολογίζεται ότι στην Αμερική ένα στα τρία άτομα άνω των 80 ετών πάσχει από Αλτσχάιμερ, ενώ στην Ευρώπη το ποσοστό για άτομα άνω των 65 ετών που πάσχουν, φτάνει το 5%.

Η γεροντική άνοια του Αλτσχάιμερ ξεκινάει με ύπουλα συμπτώματα ελάττωσης της μνήμης, ελάττωση του συναισθηματικού βάθους και αλλοιώσεις στην προσωπικότητα του ατόμου, τα οποία  εξελίσσονται σε βαριάς μορφής αμνησία, ενώ αργότερα παρουσιάζονται και προβλήματα στο λόγο. Συνήθως η κοινωνικά καλή συμπεριφορά διατηρείται μέχρι τα τελευταία στάδια της ασθένειας.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

• Αλλαγές στη συμπεριφορά και στην προσωπικότητα
• Κατάθλιψη και άγχος, παράνοια
• Απώλεια μνήμης
• Έλλειψη προσανατολισμού
• Ζαλάδες και διαταραχές στην ισορροπία
• Σύγχυση και αφηρημάδα
• Δυσκολίες στο λόγο

ΕΝΗΜΕΡΩΣΤΕ ΑΜΕΣΑ ΤΟ ΓΙΑΤΡΟ ΟΤΑΝ…

Ο ασθενής με τη νόσο του Αλτσχάιμερ δεν είναι τις περισσότερες φορές σε θέση να κατανοήσει την κατάστασή του. Έτσι κάποιο συγγενικό πρόσωπο θα πρέπει να φροντίσει για την άμεση επίσκεψή του στο γιατρό.

ΑΙΤΙΕΣ

Τα αίτια της νόσου αυτής δεν είναι ακόμα γνωστά και μόνο υποθέσεις έχουν μέχρι σήμερα γίνει. Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί αρκετή πρόοδος σε σχέση με τις γνώσεις της γενετικής της νόσου. Εκτός από την πρωτεΐνη apoE-e4 που φαίνεται να είναι ένας σημαντικός παράγοντας επιρρέπειας για τη νόσο κατά την ώριμη ηλικία, έχουν αναγνωριστεί και τρεις γονιδιακές ανωμαλίες σαν υπεύθυνες για πρώιμη εγκατάσταση της νόσου. Παράγοντες κινδύνου για εκδήλωση της νόσου εκτός από την ηλικία, είναι το οικογενειακό ιστορικό με νόσο Αλτσχάιμερ και σύνδρομο Down, βαριάς μορφής τραυματισμοί στο κεφάλι και η κληρονόμιση του γονιδίου e4 της απολιποπρωτείνης Ε.

 Έχουν αναφερθεί και διάφορες άλλες αιτίες σε ερευνητικό επίπεδο, αλλά δεν είναι ευρέως αποδεκτές γιατί δεν έχουν μέχρι σήμερα αποδειχθεί. Για παράδειγμα κάποιοι ερευνητές ασχολήθηκαν με την απόδειξη της επιρροής που μπορούν να έχουν στην εκδήλωση της ασθένειας, σωματιδίων αλουμινίου που απορροφώνται από το πεπτικό σύστημα. Παρόμοιες μελέτες έγιναν και για τον ψευδάργυρο, βασισμένες στην άποψη ότι βοηθάει ηλικιωμένους στην εγρήγορση. Οι έρευνες συνεχίζονται χωρίς να υπάρχει κάποιο θετικό αποτέλεσμα.

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ

Η διάγνωση της νόσου δεν είναι εύκολη γιατί πολλά από τα συμπτώματα αναγνωρίζονται και σε άλλες ασθένειες. Μέχρι πρόσφατα μάλιστα ο μόνος σίγουρος τρόπος διάγνωσης ήταν η μεταθανάτια εξέταση του εγκεφαλικού ιστού. Σήμερα τα πράγματα είναι λίγο καλύτερα και το ποσοστό συμφωνίας της κλινικής διάγνωσης με τα νεκροτομικά ευρήματα έχει αυξηθεί σημαντικά. Για τη διάγνωση χρησιμοποιούνται από το γιατρό διάφορα ψυχολογικά και σωματικά τεστ, τεστ λόγου και μνήμης και καταγραφή του οικογενειακού ιστορικού.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Όπως ήδη αναφέρθηκε, η νόσος του  Αλτσχάιμερ είναι ανίατη. Δυστυχώς δεν υπάρχει κάποια θεραπευτική μέθοδος που  μπορεί να αναστρέψει την τελική της πορεία που είναι η κατάληξη του ασθενούς. Είναι μάλιστα η τέταρτη αιτία θανάτου στις ανεπτυγμένες χώρες μετά τις καρδιακές παθήσεις, τον καρκίνο και τα εγκεφαλικά. Τα φάρμακα τα οποία χρησιμοποιούνται κυρίως στο αρχικό στάδιο, περιορίζονται στην καθυστέρηση της εξέλιξή της ή βοηθούν στην ελάττωση κάποιων συμπτωμάτων. Η φροντίδα των ασθενών με νόσο Αλτσχάιμερ γίνεται συχνά στο σπίτι και δημιουργεί πολύ έντονο πρόβλημα στην ζωή της οικογένειας. Υπάρχουν όμως και ειδικά ιδρύματα όταν αυτό δεν είναι εφικτό.

ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Γενικά, δεν υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία και γίνεται χρήση κάποιων φαρμάκων για τη μείωση της έντασης των συμπτωμάτων. Τέτοια φάρμακα είναι για παράδειγμα η τακρίνη που βοηθάει στη βελτίωση των νοητικών λειτουργιών σε αρχικά στάδια, η ακετυλοκαρνιτίνη που μπορεί να βελτιώσει την ικανότητα λόγου και μνήμης, η αλοπεριδόλη μπορεί να είναι χρήσιμη για την καταστολή μεγάλης διέγερσης κ.α.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Ούτε οι εναλλακτικές θεραπείες υπόσχονται θαύματα σε αυτήν την πολύ άσχημη για τον άνθρωπο νόσο, αλλά προτείνουν λύσεις για την καθυστέρηση στην εξέλιξή της ή στην ηπιότερη εκδήλωση των συμπτωμάτων. Επειδή, οι ασθενείς με νόσο του Αλτσχάιμερ παρουσιάζουν συμπτώματα κατάθλιψης προτείνεται η χαλάρωσή τους ασθενούς μέσα από διάφορα σημεία πίεσης που επικεντρώνονται στα χέρια και τα πόδια ή βελονισμό. Επίσης προτείνεται φυτοθεραπεία με γκίνγκο που φέρνει καλά αποτελέσματα μετά από 6 βδομάδες σε συμπτώματα που αφορούν στη μνήμη, κατάθλιψη, σύγχυση και άγχος. Τέλος κάποιοι θεραπευτές προτείνουν τη θεραπεία με χηλικούς παράγοντες, την μη χειρουργική απομάκρυνση δηλαδή από τον οργανισμό του ασθενούς συσσωρευμένων μετάλλων και ειδικά του αλουμινίου που θεωρούν ότι η ύπαρξή του είναι αιτία εκδήλωσης της νόσου.

Από την επιστημονική ομάδα του Υγεία και Ευεξία