Γλουταθειόνη, Το «Άγνωστο» Αντιοξειδωτικό Που Επηρεάζει Τη Γήρανση Και Τη Μακροζωία

Η γλουταθειόνη είναι η κύρια αντιοξειδωτική ασπίδα του σώματός μας απέναντι στις ελεύθερες ρίζες και είναι ένας βασικός παράγοντας αποτοξίνωσης του οργανισμού για τον έλεγχο των φλεγμονών του σώματος, ενώ διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στα πλαίσια της ενδυνάμωσης και λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος. Δρα αποτρεπτικά κατά των μηχανισμών καρκινογένεσης αλλά και κατά πολλών άλλων ασθενειών.

Είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία και λειτουργία του ήπατος και συμβάλλει καθοριστικά στην πρόληψη αρκετών ασθενειών, συναφών με τη γήρανση, ενώ έχει τη δυνατότητα ανανέωσης και διατήρησης όλων των άλλων αντιοξειδωτικών του ανθρώπινου σώματος, όπως της βιταμίνης C και E, καθιστώντας τες ωφελιμότερες και παρατείνοντας τη διάρκεια ζωής τους.  

Που παράγεται η γλουταθειόνη και τι δείχνει η συγκέντρωσή της;

Η γλουταθειόνη εντοπίζεται σχεδόν σε όλο τον οργανισμό, αλλά ιδιαίτερα στους πνεύμονες, στον γαστρεντερικό σωλήνα και στο ήπαρ, όπου και παράγονται και αποθηκεύονται οι μεγαλύτερες ποσότητες γλουταθειόνης, που χρησιμοποιούνται για την αποτοξίνωση επιβλαβών ενώσεων, οι οποίες αποβάλλονται εν συνεχεία από το σώμα μέσω της χολής. Όταν οι γλουταθειόνη παράγεται σε χαμηλότερα επίπεδα στα κύτταρα έχει σαν αποτέλεσμα να δημιουργείται δυσλειτουργία των μιτοχονδρίων των κυττάρων, με αποτέλεσμα την εμφάνιση χρόνιων παθήσεων και εν τέλει τον θάνατο των κυττάρων.

Επίσης η μείωση της γλουταθειόνης στον οργανισμό οδηγεί στη μείωση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού εκθέτοντας τον οργανισμό σε λοιμώξεις και κάθε είδους παθογόνες καταστάσεις. Καταστάσεις με χαμηλά επίπεδα γλουταθειόνης είναι οι καρδιαγγειακές παθήσεις, διάφορες μορφές καρκίνου, το AIDS, οι διαταραχές αυτιστικού φάσματος, νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως το Alzheimer και το Parkinson και ο αλκοολισμός.

Ακόμα χαμηλά επίπεδα γλουταθειόνης παρατηρούνται όταν ο οργανισμός επιβαρύνεται από βαρέα μέταλλα όπως ο υδράργυρος, ο μόλυβδος, το αρσενικό, το κάδμιο, το μαγγάνιο και ο σίδηρος, διάφορες χημικές ουσίες, από κακή σε θρεπτικά συστατικά διατροφή, το χρόνιο οξειδωτικό στρες, περιβαλλοντική μόλυνση, κατανάλωση φαρμάκων αλλά και την πάροδο της ηλικίας. Υπολογίζεται ότι υπάρχει μια σταθερή μείωση των επιπέδων της, ένα 10% κάθε 10 χρόνια. Τα πιο ψηλά επίπεδα γλουταθειόνης εντοπίζονται σε υγιή άτομα νεαρής ηλικίας. Τα πιο χαμηλά σε υγιή άτομα μεγάλης ηλικίας ενώ τα ηλικιωμένα άτομα με προβλήματα υγείας παρουσιάζουν τα χαμηλότερα επίπεδα γλουταθειόνης.

Πώς δρα η γλουταθειόνη;

Οποιαδήποτε ασθένεια προσβάλλει τον οργανισμό, ακόμη και ένα απλό κρυολόγημα, οι χρόνιες διαταραχές όπως το άσθμα και η ρευματοειδής αρθρίτιδα,  οι τραυματισμοί ακόμα και η έκθεση σε ρυπογόνους παράγοντες μπορεί να προκαλέσουν ανεπάρκεια γλουταθειόνης, αφού ο οργανισμός χρησιμοποιεί περισσότερη γλουταθειόνη κατά τη διαδικασία υποστήριξης των λευκών αιμοσφαιρίων και των κυττάρων του ήπατος, στην προσπάθεια απαλλαγής του σώματος από τις τοξίνες και την επαναφορά της υγιούς κατάστασής του.

Η γλουταθειόνη συντίθεται από τον οργανισμό με βάση τρία αμινοξέα: την κυστείνη (cystein), τη γλουταμίνη (glutamine) και τη γλυκίνη (glycine). Επίσης οι ασθενείς χρονίων παθήσεων παρουσιάζουν έλλειψη του γονιδίου GSTM1, σημαντικού γονιδίου για τη σύνθεση και ανακύκλωση της γλουταθειόνης. Το θείο (sulfur) είναι το χημικό στοιχείο που καθορίζει τη δράση της γλουταθειόνης, αφού αυτό λόγω των χαρακτηριστικών του απορροφά και αποβάλλει από τον οργανισμό όλες τις ελεύθερες ρίζες, τις τοξίνες και τα βαρέα μέταλλα. Επίσης είναι αναγκαίο για τη βιολογική δράση των ενζύμων, που χωρίς αυτή η μεταβολική διαδικασία υπολειτουργεί. Το θείο υπάρχει σε επαρκείς ποσότητες στα κόκκινα κρεμμύδια, τα χλωρά κρεμμύδια, τα σπαράγγια, το κάρδαμο, τα σκόρδα, τα πράσα, στα σταυρανθή λαχανικά, όπως το μπρόκολο, τα λαχανάκια Βρυξελλών και το κουνουπίδι, με την προϋπόθεση όμως να καταναλώνονται ωμά.

Τι ενισχύει την παραγωγή γλουταθειόνης;

Δεν είναι τυχαίο ότι πολλές έρευνες έδειξαν ότι τα άτομα μυημένα στην παραπάνω διατροφή και που κατανάλωναν επιπλέον αρκετά φρούτα σε καθημερινή βάση είχαν τουλάχιστον κατά 50% μειωμένες πιθανότητας ανάπτυξης καρκίνου. Η συστηματική γυμναστική ενισχύει τα επίπεδα της γλουταθειόνης στον οργανισμό, προσφέροντας ένα επιπλέον πλεονέκτημα για ενίσχυση της απαραίτητης αυτής ουσίας. Μία ακόμη βασική ουσία που σχετίζεται με τη γλουταθειόνη είναι το σελήνιο.

Τροφές με μεγάλη περιεκτικότητα σε σελήνιο είναι το μοσχάρι, το ψάρι, το τυρί cottage, το καστανό ρύζι και τα καρύδια. Αυξάνοντας την πρόσληψη σεληνίου μέσω της διατροφής, αυξάνονται και τα επίπεδα της γλουταθειόνης. Επιπλέον ο κουρκουμάς αυξάνει τα επίπεδα της γλουταθειόνης. Στο εκχύλισμα του κουρκουμά η συγκέντρωση κουρκουμίνης είναι πολύ μεγαλύτερη απ’ ό,τι στο ίδιο το μπαχαρικό, επομένως η αποτελεσματικότητα είναι πολύ μεγαλύτερη.

Το βότανο γαϊδουράγκαθο εξαιτίας του φλαβονοειδούς σιλυμαρίνη που περιέχει βοηθά στην αποτοξίνωση του συκωτιού. Επίσης η βιταμίνη D καθώς και η βιταμίνη C  διαδραματίζουν πρωτεύοντα ρόλο ώστε ο οργανισμός να παράξει γλουταθειόνη.  Πιο συγκεκριμένα η βιταμίνη C βοηθά στην άμυνα του οργανισμού επιτιθέμενη στις ελεύθερες ρίζες, με αποτέλεσμα να προστατεύσει τη γλουταθειόνη, ενώ έχει και την ιδιότητα να επαναφέρει στην αρχική της μορφή την οξειδωμένη γλουταθειόνη.

Βιβλιογραφία:

• Essential Glutathione: The Mother of All Antioxidants, dr. Human
• The central role of glutathione in the pathophysiology of human diseases.
• Franco R, Schoneveld OJ, Pappa A, Panayiotidis MI.
• Glutathione: its biosynthesis, induction agents and concentrations in selected diseases. Bukowska B.
• Oxidative stress and regulation of glutathione in lung inflammation., Rahman I, MacNee W.

Επιμέλεια: Επιστημονική ομάδα του Υγεία Ευεξία