Τρόφιμα και κυκλική οικονομία

Η αλλαγή του διατροφικού μας συστήματος είναι ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή, να δημιουργήσουμε υγιείς πόλεις και να ξαναχτίσουμε τη βιοποικιλότητα. Το τρέχον σύστημα τροφίμων έχει τροφοδοτήσει την αστικοποίηση, την οικονομική ανάπτυξη και έχει υποστηρίξει έναν ταχέως αναπτυσσόμενο πληθυσμό. Ωστόσο, αυτό έχει τεράστιο κόστος για την κοινωνία και το περιβάλλον.

Αυτή η διαδρομή μάθησης ξεκινά με την εξέταση του πραγματικού κόστους της τρέχουσας προσέγγισης στην παραγωγή τροφίμων. Στη συνέχεια διερευνά τον καταλυτικό ρόλο των πόλεων και πώς μπορούν να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία να αλλάξουν το παγκόσμιο σύστημα τροφίμων μέσα από τρεις φιλοδοξίες:

1. Προμήθεια τροφίμων που καλλιεργούνται αναγεννητικά και τοπικά, όπου χρειάζεται
2. Σχεδιασμός και εμπορία υγιεινότερων προϊόντων διατροφής
3. Αξιοποιώντας στο έπακρο το φαγητό

Για κάθε δολάριο που δαπανάται για τρόφιμα, η κοινωνία πληρώνει δύο δολάρια σε κόστος υγείας, περιβάλλοντος και οικονομίας.

Το τρέχον σύστημα τροφίμων υποστήριξε έναν ταχέως αναπτυσσόμενο πληθυσμό και τροφοδότησε την οικονομική ανάπτυξη και αστικοποίηση. Ωστόσο, αυτά τα κέρδη παραγωγικότητας έχουν κόστος και το σημερινό μοντέλο δεν είναι κατάλληλο για να καλύψει τις αυριανές μακροπρόθεσμες ανάγκες.

Το ήμισυ αυτού του κόστους –συνολικού ύψους 5,7 τρισεκατομμυρίων USD κάθε χρόνο παγκοσμίως– οφείλεται στον τρόπο παραγωγής των τροφίμων. Είναι άμεσο αποτέλεσμα της «γραμμικής» φύσης της σύγχρονης παραγωγής τροφίμων, η οποία εξάγει πεπερασμένους πόρους, είναι σπάταλη και ρυπογόνος και βλάπτει τα φυσικά συστήματα.

Οι εντατικές γεωργικές πρακτικές συμβάλλουν επίσης σημαντικά στα 39 εκατομμύρια εκτάρια εδάφους που υποβαθμίζονται κάθε χρόνο παγκοσμίως (μια περιοχή στο μέγεθος της Ζιμπάμπουε) και δημιουργεί ζήτηση στο 70% περίπου του παγκόσμιου γλυκού νερού.

Το ισοδύναμο έξι απορριμματοφόρων γεμάτα βρώσιμα τρόφιμα χάνεται ή σπαταλάται κάθε δευτερόλεπτο.

Στις πόλεις, λιγότερο από το 2% των θρεπτικών συστατικών στα υποπροϊόντα τροφίμων και τα ανθρώπινα απόβλητα που παράγονται ανακτώνται και αξιοποιούνται σωστά. Αντίθετα, αυτά τα θρεπτικά συστατικά προορίζονται για υγειονομική ταφή ή αποτέφρωση, ή χειρότερα, απελευθερώνονται χωρίς επεξεργασία.

Ίσως το πιο εκπληκτικό είναι ότι, ακόμη και όταν κάνουμε φαινομενικά υγιεινές διατροφικές επιλογές, η υγεία των ανθρώπων εξακολουθεί να βλάπτεται από τον τρόπο που παράγουμε τρόφιμα και αντιμετωπίζουμε τα υποπροϊόντα τους. Μέχρι το 2050, περίπου 5 εκατομμύρια ζωές ετησίως – διπλάσιες από τον τρέχοντα αριθμό παχυσαρκίας – θα μπορούσαν να χαθούν ως αποτέλεσμα των τρεχουσών διαδικασιών παραγωγής τροφίμων. Μεταξύ των επιβλαβών επιπτώσεων τέτοιων μεθόδων είναι οι ασθένειες που προκαλούνται από την ατμοσφαιρική ρύπανση και τη μόλυνση των υδάτων, οι συνέπειες της χρήσης φυτοφαρμάκων στην υγεία και η αυξημένη μικροβιακή αντοχή. Μερικές από τις κύριες αιτίες είναι η υπερβολική χρήση λιπασμάτων, η υπερβολική εξάρτηση από αντιβιοτικά στα ζώα και τα ακατέργαστα ανθρώπινα απόβλητα.

Κυκλική οικονομία για τα τρόφιμα

Μια κυκλική οικονομία για τα τρόφιμα μιμείται τα φυσικά συστήματα αναγέννησης, έτσι ώστε να μην υπάρχουν απόβλητα, αλλά αντίθετα είναι πρώτη ύλη για έναν άλλο κύκλο. Σε μια κυκλική οικονομία, οι οργανικοί πόροι, όπως αυτοί από τα υποπροϊόντα τροφίμων, είναι απαλλαγμένοι από ρύπους και μπορούν να επιστραφούν με ασφάλεια στο έδαφος με τη μορφή οργανικού λιπάσματος. Ορισμένα από αυτά τα υποπροϊόντα μπορούν να προσφέρουν πρόσθετη αξία πριν συμβεί αυτό δημιουργώντας νέα προϊόντα διατροφής, υφάσματα για τη βιομηχανία της μόδας ή ως πηγές βιοενέργειας. Αυτοί οι κύκλοι αναγεννούν ζωντανά συστήματα, όπως το έδαφος, που παρέχουν ανανεώσιμους πόρους και υποστηρίζουν τη βιοποικιλότητα.

Η δημιουργία μιας τέτοιας συστημικής αλλαγής θα απαιτήσει επενδύσεις τόσο χρόνου όσο και χρηματοδότησης, αλλά χωρίς κανένα από τα δύο, τα γεωργικά μας συστήματα βρίσκονται σε τροχιά που θα υποφέρουν μακροπρόθεσμα, κάτι που θα επηρεάσει όλους μας.

πηγή: Ellen Macarthur Foundation, φιλανθρωπική οργάνωση που δεσμεύεται να δημιουργήσει μια κυκλική οικονομία, η οποία έχει σχεδιαστεί για την εξάλειψη των απορριμμάτων και τη ρύπανση, την κυκλοφορία προϊόντων και υλικών (στην υψηλότερη αξία τους) και την αναγέννηση της φύσης. Είναι ένα οικονομικό σύστημα που προσφέρει καλύτερα αποτελέσματα για τους ανθρώπους και το περιβάλλον.