Πώς η διατροφή επηρεάζει τη στοματική υγεία;

Η σχέση της διατροφής με τη στοματική υγεία είναι γνωστή από παλιά.
Η ισορροπημένη διατροφή και οι υγιεινές διατροφικές συνήθειες
συμβάλουν στη σωστή ανάπτυξη και την υγεία της στοματικής
κοιλότητας και των δοντιών, ειδικά στην παιδική ηλικία, ενώ η
διασφάλιση της υγείας του στόματος και των δοντιών εξασφαλίζει την
ισορροπημένη και κυρίως αποτελούμενη από ποικιλία τροφίμων
διατροφή σε όλα τα στάδια της ζωής του ατόμου.

Αναμφισβήτητα η διατροφή επηρεάζει τη στοματική υγεία με πολλούς τρόπους.
Η διάβρωση της αδαμαντίνης των δοντιών στην παιδική ηλικία αποδίδεται σε
πολλά αίτια, που οδηγούν στην κυριαρχία των βακτηρίων που προκαλούν
τερηδόνα στη στοματική κοιλότητα του παιδιού. Τέτοια αίτια συμπεριλαμβάνουν
το είδος και την υφή της τροφής, τη συχνότητα κατανάλωσης γευμάτων αλλά
και τη γενετική προδιάθεση, που καθιστά τα δόντια λιγότερο ή περισσότερο
επιρρεπή στην τερηδόνα.

Τι είναι όμως η τερηδόνα; 
Η τερηδόνα είναι μια μακροχρόνια πάθηση των δοντιών που οφείλεται
σε συγκεκριμένα μικρόβια της οδοντικής πλάκας. Τα μικρόβια
αυτά μεταβολίζουν τα σάκχαρα των τροφών και παράγουν οξέα,
που προοδευτικά προκαλούν απασβεστίωση και αποσύνθεση των
σκληρών ιστών των δοντιών από την επιφάνεια προς το βάθος.
Εάν δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα, η τερηδόνα επεκτείνεται στα
βαθύτερα στρώματα του δοντιού, όπου και η εξέλιξή της είναι
ταχύτερη. Το τελικό αποτέλεσμα είναι η προσβολή του νεύρου
και η νέκρωση του δοντιού.

Ναι στο τυρί και στα καρότα
Αντίθετα τα λαχανικά και ειδικά τα καρότα (που έχουν ευεργετικές ιδιότητες για
τα ούλα, τα όσπρια και τα φρούτα, είναι ό,τι καλύτερο κατά της τερηδόνας.
Στην προστασία από την τερηδόνα συμβάλλουν επίσης τα σκληρά κίτρινα τυριά
(περιέχουν καζείνη, ουσία που την καταπολεμά), αλλά και το ψάρι.

Τροφές που προκαλούν την τερηδόνα
Τα σάκχαρα της τροφής ενοχοποιούνται περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο
θρεπτικό συστατικό για την δημιουργία τερηδόνας, ειδικά όταν καταναλώνονται

σε τρόφιμα με υφή και μορφή που παραμένει στο στόμα για μεγάλο χρονικό
διάστημα.

Ειδικότερα, τρόφιμα που ενοχοποιούνται περισσότερο είναι:

•  Τα κράκερς, τα σνακ από πατάτα, τα δημητριακά, το ψωμί τα γλυκά, τα μπισκότα, οι καραμέλες και οι τσίχλες με ζάχαρη και τα φρούτα.
•  Εκτός από τα σάκχαρα, η οξύτητα των τροφίμων έχει ενοχοποιηθεί για τη δημιουργία αλλοιώσεων στη μορφολογία των δοντιών. Τρόφιμα όπως οι χυμοί φρούτων, το ξύδι, το λεμόνι έχουν συσχετιστεί με τη δημιουργία βλαβών στα δόντια.

Προσέξτε την κρυφή ζάχαρη
Πολλοί από μας δεν γνωρίζουμε την περιεκτικότητα ορισμένων καθημερινών
τροφών σε ζάχαρη. Για παράδειγμα, ένα κουτί ζαχαρούχο αναψυκτικό ή
σοκολατούχο γάλα περιέχει περίπου 7 κουταλιές ζάχαρης, ενώ μια μικρή
σοκολάτα μπορεί να περιέχει 6-7 κουταλιές. Αυτά τα δυο σε συνδυασμό,
ισοδυναμούν με 13 κουταλιές ζάχαρης σε ένα σνακ!! Φανταστείτε να
προσθέσετε 13 κουταλιές ζάχαρης στον καφέ σας, ή στο τσάι σας!!
Επιπλέον, υπάρχουν πολλοί κρυφοί υδατάνθρακες σε τροφές που θεωρούμε
υγιεινές και όχι ιδιαίτερα γλυκές. Το πιο τρανταχτό παράδειγμα είναι τα
δημητριακά στο πρωινό. Μερικά από αυτά, περιέχουν σε μια μερίδα το
αντίστοιχο με 3 κουταλιές της ζάχαρης, ενώ μεγάλη περιεκτικότητα σε
ζάχαρη έχουν και οι μπάρες δημητριακών. Και για κάθε κουταλιά κέτσαπ,
υπολογίστε μισή κουταλιά ζάχαρης!

Υιοθετήστε σωστές πρακτικές
Είναι όμως σωστό να απορρίψουμε την κατανάλωση χυμών φρούτου
από τα παιδιά προκειμένου να προστατεύσουμε την ακεραιότητα των
δοντιών τους;

Λαμβάνοντας υπόψη μας το γεγονός ότι τα φρούτα και οι χυμοί τους αποτελούν
αναπόσπαστο κομμάτι της μεσογειακής διατροφής και ότι διεθνείς και εθνικοί
οργασμοί προτείνουν την κατανάλωση τουλάχιστον 5 μερίδων φρούτων και
λαχανικών την ημέρα για τη διασφάλιση ενός καλού επιπέδου υγείας η
απάντηση θα ήταν προφανώς όχι…

Σε παλιότερες μελέτες έχει φανεί ότι ο περιορισμός των σακχάρων αλλά και των
τροφίμων που προκαλούν τερηδόνα προσφέρει πολύ μικρότερη προστασία σε
σχέση με την υιοθέτηση σωστών πρακτικών στη λήψη γευμάτων και στη
στοματική υγιεινή. Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι βιταμίνες (ειδικά η
βιταμίνη C), πολυφαινόλες και τα αντιοξειδωτικά συστατικά των φρούτων
συμβάλουν στην σωστή ανάπτυξη των δοντιών και των ούλων. Παράλληλα, οι
100% φυσικοί χυμοί φρούτων αποτελούν το πρώτο μέσο με το οποίο το παιδί
έρχεται σε επαφή με τη γεύση του φρούτου στην παιδική ηλικία, βάζοντας τις

βάσεις για την υιοθέτηση της επαρκούς κατανάλωσης της συγκεκριμένης ομάδας
τροφίμων στη μετέπειτα ζωή του.

Χρειάζεται Εκπαίδευση
Είναι χαρακτηριστικό ότι αν και η κατανάλωση απλών σακχάρων έχει σημειώσει
σημαντική αύξηση τα τελευταία χρόνια, ο αριθμός των παιδιών χωρίς τερηδόνα
συνεχώς αυξάνεται, γεγονός που αποδίδεται στη φθορίωση του νερού αλλά και
στην υιοθέτηση κανόνων σωστής υγιεινής στόματος. Αυτό που πρέπει όμως να
γίνει για να διασφαλιστεί τόσο η επαρκής πρόσληψη του παιδιού σε θρεπτικά
συστατικά όσο και η στοματική του υγεία, είναι η τόσο της οικογένειας όσο και
του ίδιου σε ορθές πρακτικές διατροφής.
Το φθοριούχο νερό και η υιοθέτηση σωστής υγιεινής στόματος από τα
πρώτα κιόλας χρόνια του παιδιού φαίνεται να προσφέρουν σημαντική
προστασία.

Τι να κάνετε … και τι να αποφύγετε;

 Συγκεκριμένα, οι γονείς για την προστασία των δοντιών των παιδιών τους
θα πρέπει να αποφεύγουν τη χορήγηση υγρών που περιέχουν σάκχαρα
σε μπιμπερό ειδικά πριν τον ύπνο. Το μόνο υγρό που προτείνεται να
δίνεται σε μπιμπερό είναι το γάλα (μητρικό υποκατάστατο ή αγελάδας)
και το νερό, υγρά δηλαδή που προασπίζουν την οδοντική υγεία. 

Επίσης, η οργάνωση των γευμάτων του παιδιού σε 4-5 γεύματα και σνακ
την ημέρα και η αποφυγή της συνεχούς κατανάλωσης μικροποσοτήτων
τροφής φαίνεται ότι μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης τερηδόνας.
Σε περίπτωση ανήσυχων παιδιών η παραδοσιακή λύση της πιπίλας με
ζάχαρη ή μέλι, αν και μπορεί να ησυχάσει το παιδί θέτει σε άμεσο κίνδυνο
την υγεία των δοντιών του και το καθιστά επιρρεπή στην εμφάνιση της
πρώιμης τερηδόνας.

 Εξίσου σημαντικό είναι και το βούρτσισμα των δοντιών μετά από τα
γεύματα καθώς και η αποφυγή τροφίμων που τρώγονται αργά ή έχουν
κολλώδη υφή ειδικά ως σνακ.

Τέλος, σε περίπτωση που είναι αδύνατο το βούρτσισμα των δοντιών, π.χ.
μετά την κατανάλωση κάποιου σνακ στο σχολείο, προτείνεται το ξέπλυμα
του στόματος με νερό ή η κατανάλωση κάποιας τσίχλας χωρίς ζάχαρη και
κατά προτίμηση με ξυλιτόλη, η οποία επαναφέρει το pH του στόματος,
προστατεύοντας τα δόντια του παιδιού από την τερηδόνα.

Συμπερασματικά, οι σωστές διατροφικές πρακτικές, σε συνδυασμό με
την συστηματική εκπαίδευση σε ζητήματα στοματικής υγείας, την ορθή
χρήση φθοριούχων σκευασμάτων και την τακτική παρακολούθηση
από οδοντίατρο μπορεί να εξασφαλίσει υγιή χαμόγελα για τα παιδιά
αλλά και όλη την οικογένεια.

Λιάνα Πούλια, Κλινική Διαιτολόγος