Το ισχυρό φύλο και η γυναικεία σεξουαλικότητα, συνέντευξη με τη Μαρία Δήμου

Της Γεωργίας Μεγαρίτη, Βιολόγος, Μοριακή διατροφολόγος, Wellbeing coach

Η Μαρία Δήμου συνεχίζει το σταθερό της ραντεβού που δίνει τα τελευταία 15 χρόνια με σεμινάρια με ελεύθερη είσοδο και βεβαίωση παρακολούθησης. Ακούσαμε την ενδιαφέρουσα διάλεξή της και μετά συζητήσαμε για το θέμα που πραγαμτεύτηκε: «Το ισχυρό φύλο και η γυναικεία σεξουαλικότητα»

Αποφάσισα να στηριχθώ στα θέματα ακριβώς όπως αναπτύχθηκαν με στόχο μια μικρή αναμετάδωση για όσους δεν κατάφεραν να παρευρεθούν και ως πρόκληση να είναι εκεί στα επόμενα μέσω της φυσικής τους παρουσίας ή διαδικτύου από το κανάλι Youtube και τη σελίδα Facebook του ΙΑΝΟΥ.

Λίγα λόγια για το περιεχόμενο του Κύκλου Ψυχολογίας:

Η Μαρία Δήμου ειδικεύεται στη ψυχανάλυση Λακανικής κατεύθυνσης, με 25ετή κλινική εμπειρία πάνω στο ανθρώπινο αδιέξοδο. Έχει συνεργαστεί με μεγάλα Πανεπιστήμια, μεταξύ των οποίων και το Πανεπιστήμιο Πειραιά, καθώς και Νοσοκομεία κι Εταιρείες μεταδίδοντας τον ψυχαναλυτικό λόγο στη Πράξη. Έχει μία επιτυχημένη πορεία 15 χρόνων, στο συντονισμό ομάδων μελέτης, με κορυφαία την ανάγνωση και ανάλυση ταινιών. Είναι επί σειρά ετών σταθερή συνεργάτιδα με το τμήμα πολιτισμού ΙΑΝΟS δίνοντας σεμινάρια που αφορούν ποικίλες καταστάσεις μέσα στις οποίες μπορεί να βρεθεί η ανθρώπινη ψυχή. Συμμετέχει η ίδια σε ημερίδες, συνέδρια και προγράμματα πάνω στην ηθική και τεχνική κατάρτιση της κλινικής εμπειρίας.

Κυρία Δήμου σας καλωσορίζουμε στο Υγεία και Ευεξία. Με αφορμή την διεξαγωγή του σεμιναρίου σας μου γεννήθηκε το ερώτημα, οι γυναίκες απαιτούν από τους άντρες ή απλά τις έχουν μπερδέψει;

Μέσα από την αλλοτρίωση που έχουν υποστεί τα παλιά πρότυπα αντρών και γυναικών, έχουμε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας σύγχυσης στη προσωπικότητα και τη σύγχρονη ταυτότητα των δύο φύλων. Στη ψυχανάλυση όταν αναφερόμαστε στη γυναικεία δομή χρησιμοποιούμε τον όρο Υστερική κι όταν αναφερόμαστε στην αντρική δομή χρησιμοποιούμε τον όρο Ιδεοψυχαναγκαστικός. Η σύγχυση μεταξύ Υστερικής και Ιδεοψυχαναγκαστικού είναι εμφανής στις μέρες μας.

Ας δούμε καταρχάς πως λειτουργούν μεταξύ τους και γιατί. Το να απαντά ο ένας στον άλλον δεν έχει τελειωμό και κάποια στιγμή φθείρεται η σχέση. Δεν αντέχει. Η υστερική όλο ρωτά, ο ψυχαναγκαστικός τρέχει να κάνει τα θελήματα. Εκείνη ζητά κι εκείνος βολεύεται να την ικανοποιεί. Στο τέλος αυτή τον βαριέται κι αυτός σιωπά. Μια πεθαμένη σχέση. Υπάρχει. Πολλά ζευγάρια είναι και ζουν έτσι, στο κόσμο τους, αλλά δεν είναι ζωντανά λείπει η επιθυμία.

Δηλαδή. Καλώς ή κακώς η περισσότερη δουλειά πέφτει στις γυναίκες. Η δομή του άντρα, δηλαδή ο ιδεοψυχαναγκαστικός δεν έχει πολλά περιθώρια. Να ζει κανείς ή να μη ζει. Κατοικεί εκεί. Πάντα. Δεν αποφασίζει, δεν θέλει να αποφασίσει. Θέλει η άλλη να το κάνει. Έτσι αυτός βολεύεται αλλά δεν την επιθυμεί ποτέ. Επιθυμεί αυτή που δε του κάθεται, τη παράνομη, τη ξένη. Αυτή κυριαρχεί στις φαντασιώσεις του, όταν κάνει έρωτα στη καλή του, σε αυτή που αποφασίζει αντί γι’ αυτόν. Ούτε αυτό είναι σχέση όμως. Πως λοιπόν μια γυναίκα μπορεί να κρατήσει τον άντρα ζωντανό, μόνο δικό της να την επιθυμεί, μόνο αυτή.

Γερό παιχνίδι για σκληρούς παίχτες. Προϋποθέτει ότι η γυναίκα μπορεί να αντέξει χωρίς τον άντρα. Δηλαδή. Να μη του κάνει τα χατίρια, να μην απαντά στα αιτήματά του, να μη του απαντά καθόλου. Να αντέχει χωρίς να γίνεται το αντικείμενο του άντρα. Δηλαδή να της ζητά κι ενώ τον θέλει, ενώ μπορεί να του κάνει το χατίρι, ενώ μπορεί να τον δει σήμερα.. να του πει όχι και να το αντέχει. Ταυτόχρονα όμως να του κουνιέται, να τον ενοχλεί, να του επιτονίζει τη παρουσία της με τα θέλγητρα της.

Αλλά να μη λέει εύκολα ναι. Να μπορεί να αντέχει μακριά του. Να έχει μια ζωή στημένη, φίλους, δουλειά, χόμπι ώστε να μπορεί να αντέξει την ακινησία του άντρα. Αυτό ακίνητος. Εκείνη να κινείται χωρίς να τον κουβαλά. Κι όταν της ζητά να του δώσει σημασία, του λέει όχι σήμερα, ίσως αύριο. Κι όταν εκείνος της πει, αύριο πάρε με τηλέφωνο τότε να πιούμε καφέ, εκείνη να αντέξει και να μην τον πάρει ποτέ, μέχρι ο ίδιος να την ξανά αναζητήσει. Αλλά και τότε όταν θα πιει καφέ μαζί του να του πει πρώτη, ότι πρέπει να φύγει.

Και μετά να περιμένει να την αναζητήσει. Στο μεταξύ εκείνη δε θα πρέπει να υποφέρει. Διότι αυτό είναι η ουσία του πράγματος. Να είσαι ερωτευμένος αλλά να μην υποφέρεις από την απουσία του άλλου. Και τότε έρωτας είναι οι στιγμές που τον βλέπεις επειδή εκείνος σε αναζητά. Διότι είναι ζωντανή η επιθυμία του. Επιλέγει να κουνιέται κάπως προς τη ζωή διότι του λείπει η γυναίκα και την αναζητά.

Αν γίνει το λάθος και η γυναίκα σταθεί παραπάνω απ’ όσο χρειάζεται στην αγκαλιά του (γιατί με χίλιους δυο τρόπους θα το επιχειρήσει αυτό ο άντρας) τότε πάει.. ο ιδεοψυχαναγκαστικός ξαναναρκώθηκε. Σιωπά, ατονεί, γίνεται πάλι αυτό που λέμε αποχαυνωμένος, ακίνητος. Η γυναίκα πρέπει να ταρακουνά τον ιδεοψυχαναγκαστικό, να τον κινεί συνέχεια, να την αναζητά, υπομένοντας η ίδια ακόμη και τεράστια διαστήματα σιωπής του. Αν σε αυτό το διάστημα λυγίσει και τον αναζητήσει.. έχασε.

Αυτός θα παραμείνει ναρκωμένος. Όσο κι αν φαίνεται παράλογο, κουραστικό και τρελό για τις γυναίκες, είναι ο μόνος τρόπος ώστε να σχετίζονται με τον άντρα. Δε γίνεται αλλιώς. Δεν υπάρχει επιθυμία αλλιώς. Τα κορμιά δεν αποζητούν το ένα το άλλο αλλιώς. Απλά φαντασιώνονται άλλους. Και ο άντρας τίποτε; Γιατί όχι αυτός να κάνει κάτι; Όλα οι γυναίκες; Η απάντηση είναι κάθετη. Όλα οι γυναίκες. Αυτός έχει κάτι που δεν έχουμε και το ξέρει. Το γεννητικό του όργανο, με αυτό μας ικανοποιεί, μας γονιμοποιεί.

Ακριβώς αυτή η ύπαρξη του οργάνου του τον κάνει ακούνητο. Ήδη έχει κάτι, γιατί να κουραστεί; Η γυναίκα όμως πρέπει να τον ταρακουνήσει. Αλλιώς μένει με αυτό το κάτι του και αρκείται στον αυνανισμό. Κανένα πρόβλημα. Καλύτερα γι’ αυτόν. Ο ιδεοψυχαναγκαστικός θέλει την ησυχία του. Δεν τον νοιάζει. Η γυναίκα που θα σπάσει αυτή την ησυχία του με τη σιωπή της, θα τον κερδίσει. Τον προκαλεί και τον υπεκφεύγει. Κι αυτός την αναζητά.

Χωρίς πολλές κουβέντες. Πάντα με αποστάσεις ασφαλείας. Διότι όταν ο άντρας νιώσει τη γυναίκα πολύ κοντά του τη φοβάται και φεύγει. Δεν αντέχει ο ιδεοψυχαναγκαστικός την επιθυμία, τον σκοτώνει. Ο άντρας που παρατά μια γυναίκα σύξυλη, είναι ο άντρας που πέρασε τα όρια της επιθυμίας του με αυτή τη γυναίκα, η γυναίκα διέρρηξε τις αποστάσεις ασφαλείας του. Ξυπνά ένα πρωί και την αποχαιρετά.. στη καλύτερη περίπτωση.

Ο ιδεοψυχαναγκαστικός λοιπόν θέλει αποστάσεις. Γι’ αυτό και συνέχεια ζητά να του πει μια γυναίκα τι να κάνει. Για να παραμείνει στο αίτημα, να μην επιθυμήσει να μη διχαστεί. Μόνο έτσι την αντέχει κοντά του αλλά.. δεν την επιθυμεί. Την επιθυμεί όταν δεν την έχει. Όταν η γυναίκα πάντα κρατά την απόσταση. Μόνο τότε αυτός επιθυμεί και τη ζητά. Δεν είναι καθόλου εύκολο για μια γυναίκα αυτό.

Η δομή της γυναίκας είναι να έλκεται από τον άντρα, σα τον μαγνήτη. Φανταστείτε τι δυνάμεις χρειάζεται για να τον κρατά σε απόσταση. Αλλά μόνο τότε μένει ζωντανή η επιθυμία μεταξύ τους. Ο ένας αναζητά τον άλλον. Μόνο που ο ιδεοψυχαναγκαστικός αντέχει αυτή την απόσταση. Η υστερική υποφέρει. Εξ’ ου τώρα λύνεται κι ο γρίφος γιατί περισσότερες γυναίκες είναι δεκτικές στη ψυχανάλυση. Ακριβώς γιατί αντιμετωπίζουν τέτοιου είδους προβλήματα από μικρές.

Ενώ οι άντρες όχι. Άσε τους με πέντε πίτσες, δέκα μπύρες, ένα κομπιούτερ ή μια συνεχή σύνδεση με ποδόσφαιρο στη τηλεόραση και η καλύτερή τους. Και η γυναίκα στο διπλανό δωμάτιο ωρύεται.. δεν τον αντέχω!! Κι εκείνος αναρωτιέται από μέσα του, μα γιατί κάνει σαν υστερική..

Ποια είναι η απαραίτητη προϋπόθεση ώστε ένα αγόρι να εξελιχθεί σε άντρα. Τι κάνει έναν άντρα, Άντρα; Ποια είναι η απειλή του ευνουχισμού, για έναν άντρα;

Το «αρσενικό» τα τελευταία 20 χρόνια έγινε πιο συμπονετικό, πιο ευγενικό. Αλλά με αυτή τη διαδικασία δεν έγινε πιο ελεύθερο. Είναι ένα καλό αγόρι που ευχαριστεί όχι μόνο τη μητέρα του, αλλά και τη νεαρή γυναίκα που ζει μαζί του.

Ο Σύγχρονος Άντρας έχει γίνει αξιαγάπητο ανθρώπινο πλάσμα αλλά αυτός ο «αρμονικός» άντρας διακρίνεται επίσης για τη δυστυχία του, που προκαλείται από την ΠΑΘΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ.

Η άλλη πλευρά του νομίσματος  είναι η βαρβαρότητα που τον διακρίνει. Ποιος ή τι είναι ο Άγριος Άντρας; Υπάρχει σημαντικός διαχωρισμός ανάμεσα σε αυτόν που ονομάζουμε  Άγριο κι αυτόν που αποκαλούμε Βάρβαρο άντρα.

Στον βάρβαρο άντρα η εσωτερική απόγνωσή του εκφράζεται στον κόσμο ως περιφρόνηση ή μίσος για τους άλλους. Καταστρέφει το περιβάλλον, κακοποιεί «συναισθηματικά» τις γυναίκες, έχει ψεύτικη μαγκιά, κάνει χρήση ουσιών, αλκοόλ, έχει σεξουαλικότητα χωρίς όρια, θυμός, προτιμά τη χρήση μυϊκής δύναμης και είναι επιφανειακός.

Από την άλλη ο Άγριος άντρας είναι έτοιμος να εξετάσει πού πονάει, ασχολείται με τα δικά του «τραύματα» γι’αυτό και δεν «τραυματίζει» τους άλλους. Ο άγριος άντρας είναι η ύψιστη έκφραση της αρρενωπότητας ενώ ο βάρβαρος άντρας αποτελεί την υποδεέστερη έκφραση της αρρενωπότητας.

Όταν ένας νεαρός άντρας προσπαθεί να ενσωματώσει αυτό το άγριο στοιχείο στον εαυτό του (συνήθως στην εφηβεία) οι γονείς απλώς σκέφτονται ότι το παιδί τους το πήρε ο διάβολος ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για μια βαθιά αφύπνιση. Οι σύγχρονοι άνθρωποι έχουν την ΕΜΜΟΝΗ να καταστήσουν την ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ένα «κουκούλι φωτός» αποκλείοντας έτσι τα παιδιά από Πηγές Δύναμης.

Οι εθισμοί και οι ψυχικές διαταραχές αντανακλούν την ανικανότητα της κοινωνίας να ενσωματώσει τη σκοτεινή πλευρά του έφηβου. Στην εποχή μας η σκέψη για αρμονία και υψηλότερη επίγνωση ασκεί μια «επικίνδυνη έλξη» στους άβγαλτους Άντρες. Θα ήταν καλό το νεαρό αγόρι που εξελίσσετε σε άντρα να εισέλθει ολοκληρωτικά στη ζωή, με όλους τους πόνους και τους κόπους της.

ΤΑ ΕΞΙ ΖΩΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΕΚΚΟΛΑΠΤΟΜΕΝΟ ΑΝΤΡΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΕΞΗΣ.

• ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ: Ασφάλεια από σωματικές βλάβες
• ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ: Απουσία τρομοκρατίας και φόβου
• ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ: Το ερώτημα «Ποιος Είμαι;»
• ΕΝΤΑΞΗ: Η αίσθηση ότι ανήκει κάπου
• ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ: Η αίσθηση ότι είναι ικανός
• ΑΠΟΣΤΟΛΗ: Η αίσθηση ότι η ζωή του έχει νόημα και κατεύθυνση.

Η ενέργεια του νεαρού άντρα καθώς εξελίσσεται, αν δεν τιμηθεί ή δε διοχετευτεί, καταλήγει να εκφραστεί ως διαμάχη ανήλικων συμμοριών, ψευτο-μαγκιά, κακοποίηση γυναικών, οδηγεί σε αισθήματα ντροπής. Αν χρησιμοποιηθεί σωστά, η καλλιέργειά της μπορεί να γίνει πηγή χαράς για τον καθένα. Θα ήταν καλό να χρησιμοποιηθεί η «σφοδρότητα» του μαχητή στις Σχέσεις. Οι Σύγχρονες Σχέσεις είναι οι θλιβερότερες, διότι ο άντρας κρατά όλη τη μαχητικότητά του για τη δουλειά και στη σχέση γίνεται Αρνάκι.

Η «σφοδρότητα» βοηθά έναν Άντρα να προστατεύει, ότι δικαιωματικά του ανήκει, και οι Γυναίκες θέλουν να ξέρουν ΤΑ ΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΑΝΤΡΑ. Ένας Άντρας μπορεί να περάσει τις δεκαετίες των 20 και 30 σαν είδος «ιπτάμενου αγοριού». Στη φαντασία του τίποτα δεν τον σταματά. Αλλά, για να ολοκληρωθεί ένας Άντρας, πρέπει κάτι να τον «ανοίξει», να προκαλέσει μια πληγή που να επιτρέψει στην ψυχή του να πονέσει. Ένα Τραύμα.

Σε πολλούς μύθους, ένα Ζώο πλησιάζει έναν νέο αρκετά ώστε να τραυματίσει το πόδι του. Η εκτίμηση του πόνου και της θλίψης είναι τόσο ζωτική για το δυναμικό ενός Άντρα, όσο και η ικανότητά του να εκτοξεύεται στα ύψη. Προσγειωμένος αλλά και ευαίσθητος.

Οι τελετές μύησης των Αντρών σε όλους τους πολιτισμούς είναι μια εμβάθυνση, μια αναγκαστική ανακάλυψη της σκοτεινής πλευράς. ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΜΥΗΣΟΥΝ τους άντρες! Σε πολλούς πολιτισμούς, παίρνουν το Αγόρι από τις Γυναίκες και το αναγκάζουν να ζήσει για λίγο καιρό με μεγαλύτερους Άντρες.

Η Σύγχρονη κοινωνία δεν διαθέτει πολλές δομές μύησης, και τα αγόρια περνούν την εφηβεία τους, ψάχνοντας την Αρρενωπότητα μέσα στη βάναυση συμπεριφορά, την ανυπακοή στους γονείς (ειδικά στη μητέρα), στις καταστροφικές συνήθειες (αλκοόλ, τσιγάρο, ναρκωτικά), στην εκκεντρική εμφάνιση και στη μουσική που τραβά την προσοχή.

Εκατομμύρια άντρες μεγάλωσαν σε ένα περιβάλλον θηλυκής ενέργειας, τα αγόρια ωστόσο χρειάζονται κι ένα Αρσενικό Πρότυπο. Οι άντρες αρχίζουν να σκέφτονται περισσότερο τον Πατέρα τους καθώς μεγαλώνουν.

Στη μυθολογία υπάρχει αυτό που ονομάζουμε, «Είσοδος στο σπίτι του Πατέρα» δηλαδή αφήνουν πίσω τις προσδοκίες της ελαφρότητας και της άνεσης, για να αντιμετωπίσουν τη βλοσυρή πραγματικότητα.

Μπορούμε ίσως να καταλάβουμε τη λογική  συμβολική πρόοδο στη ζωή ενός Άντρα αν την απεικονίσουμε με χρώματα.

• Το Κόκκινο για τη σφοδρότητα των συναισθημάτων και της αχαλίνωτης σεξουαλικότητας στη νεαρή ηλικία.
• Το Λευκό για τη φάση της παθητικότητας, της δουλειάς ή της έννομης ζωής.
• Το Μαύρο για το επίπεδο της ωριμότητας, όπου η συμπόνια και ο ανθρωπισμός έχουν την ευκαιρία να αναπτυχθούν.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΕΝΑΝ ΑΝΤΡΑ ΠΟΥ ΑΡΧΙΖΕΙ ΝΑ ΜΕΤΑΚΙΝΕΙΤΑΙ ΠΡΟΣ ΤΟ ΜΑΥΡΟ, ΓΙΑΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΞΙΟΠΙΣΤΟΣ. ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΡΥΦΕΣ ΓΩΝΊΕΣ, ΓΙΑΤΙ ΕΧΕΙ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΕΙ ΠΛΗΡΩΣ ΤΗ ΣΚΙΑ ΤΟΥΣ.

Ένα λαμπρό παράδειγμα είναι το εξής:

• Απέτυχε στις επιχειρήσεις στην ηλικία των 31
• Ηττήθηκε σε 1 εκλογική αναμέτρηση στην ηλικία των 32
• Απέτυχε ξανά στις επιχειρήσεις στην ηλικία των 34
• Στα 35 του έχασε την αγάπη του
• Υπέφερε από νευρικό κλονισμό στα 36
• Έχασε τις εκλογές στα 38
• Ηττήθηκε στην εκλογική αναμέτρηση στα 43
• Ηττήθηκε στην εκλογική αναμέτρηση στα 46
• Ηττήθηκε στην εκλογική αναμέτρηση στα 48
• Ηττήθηκε στην εκλογική αναμέτρηση για την ανάδειξη γερουσιαστών στα 55
• Απέτυχε στην προσπάθειά του να γίνει αντιπρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών στα 56
• Έχασε τις εκλογές για γερουσιαστές στα 58
• Εξελέγη πρόεδρος στην ηλικία των 60

Eίναι ο ΑΒΡΑΑΜ ΛΙΝΚΟΛΝ. Ο Λίνκολ στα τελευταία χρόνια της προεδρίας του ήταν ένας άντρας στα μαύρα. Τα είχε δει όλα. Δεν τον κυβερνούσαν πια οι συγκινήσεις (κόκκινο) ή κάποιοι εξωτερικοί νόμοι ή αρχές (λευκό), είχε πάψει να κατηγορεί και είχε αναπτύξει μια λαμπρή, φιλοσοφημένη αίσθηση του χιούμορ.

Οι πιο καταστροφικοί Τύποι είναι συνήθως αυτοί με τις λιγότερο ανεπτυγμένες δυνατότητες αυτοκριτικής και οι γυναίκες θα καλοδέχονταν κάθε προσπάθεια ενός άντρα για την ανάκτηση ενός ισχυρού αλλά μη καταστροφικού πνεύματος αρρενωπότητας.

Και η γυναικεία σεξουαλικότητα; Η θηλυκότητα και η επιθυμία της πώς συνδέεται με τον μαζοχισμό; Τι ονομάζουμε γυναικεία απόλαυση; Τελικά γυναίκα και φεμινισμός είναι δυο αλληλένδετες λειτουργίες;

Από τότε που αναπτύχθηκε το φεμινιστικό κίνημα, άρχισε συγχρόνως και ένας άλλος αγώνας. Οι επιθυμίες του άντρα και της γυναίκας είναι ίδιες ή διαφορετικές; Αν είναι ίδιες τότε μιλάμε για ισότητα των δύο φύλων και αντίστοιχα δικαιώματα.

Αν όμως είναι διαφορετικές, μήπως αυτό είναι ένα εμπόδιο στην κατοχύρωση αυτών των δικαιωμάτων και μήπως η υποτιθέμενη ισότητα δεν μπορεί να ιδωθεί παρά μόνο υπό το πρίσμα μιας καθεστωτικής αλλαγής; Μήπως τελικά είναι ουτοπικό να μιλάμε για ίσα δικαιώματα αλλά θα έπρεπε να μιλάμε για διαφορετικά δικαιώματα που έχουν να κάνουν με την ετερότητα της ανδρικής και γυναικείας επιθυμίας; Τι είναι αρσενικό και τι θηλυκό; Τι είναι αυτό που ορίζει την αρσενικότητα και τι είναι αυτό που ορίζει την θηλυκότητα;

Η Ιατρική επιστήμη πέρα της διαφοροποιήσεως μεταξύ σπερματοζωαρίου και ωαρίου , όπως επίσης και των δευτερογενών χαρακτηριστικών που αντιστοιχούν στον άντρα και τη γυναίκα (διαφορά σεξουαλικών οργάνων , τριχοφυΐας κ.α.) αδυνατεί να αντιληφθεί αυτό που συγκροτεί τη θηλυκότητα και την αρσενικότητα.

Η Ψυχολογία, αποτυγχάνει στο βαθμό που καθιστά συνώνυμα το μεν αρσενικό με ενεργητικότητα το δε θηλυκό με την παθητικότητα.

 Η Κοινωνιολογία αναφέρεται περισσότερο σε κοινωνικούς ρόλους  - ρόλος του άνδρα , ρόλος της γυναίκας , οι οποίοι ανάλογα το πώς προσαρμόζονται στα υποτιθέμενα πρότυπα της κοινωνικής πραγματικότητας αντανακλούν και τη θηλυκότητα ή την αρσενικότητα τους.

Η Θεολογία είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη κοινωνιολογία , με νόμους και ηθικά διδάγματα προσαρμοσμένα σε μία αυστηρή στάση ζωής με αποκορύφωμα το γάμο όπου οι δύο έσονται εις σάρκαν μία με τα αυτονόητα αδιέξοδα στο ερώτημα περί θηλυκότητας και αρσενικότητας. (Δεν απέχει πολύ από την ισότητα των 2 φύλων κρατώντας αναπάντητο το ερώτημα του τι επιθυμεί ο άντρας και τι η γυναίκα πέρα από τη προφανή απάντηση, το ο ένας τον άλλο.

Τι λέει λοιπόν η ψυχανάλυση; Σχετικά με τη γυναικεία και την αντρικά Επιθυμία που είναι άμεσα συνδεδεμένες με τους όρους θηλυκότητα και αρσενικότητα.

Ο Freud και αργότερα ο Lacan  επιτέλους διαφωτίζουν επαρκώς αυτό το γρίφο μεταξύ των δύο φύλων .

Αρχικά ο Freud κάνει εφτά σημαντικές πρωτοποριακές αναφορές πάνω σε αυτό το σκοτεινό για τη τότε εποχή θέμα:

1905 : Τρία δοκίμια για τη σεξουαλικότητα

Στην εφηβεία το κορίτσι απωθεί ένα μέρος της σεξουαλικότητάς του και ιδίως της (αντρικής) – η αντρική σεξουαλικότητα εκφραζόταν στην παιδική ηλικία με κλειτοριδικό αυτοερωτισμό στα παιχνίδια , για να περάσει σε ένα κολπικό ερωτισμό , πέρασμα ιδιαίτερα πολύπλοκο.

1908 : Οι σεξουαλικές παιδικές θεωρίες

Και στα δύο φύλα ισχύει το ΑΓΧΟΣ ΕΥΝΟΥΧΙΣΜΟΥ

Κορίτσι : - φθόνος του πέους , νιώθει ταπείνωση , μια πληγή ναρκισσιστική – το να αναγνωρίσει ότι δεν έχει αυτό που έχει το αγόρι – βιώνει μια στέρηση , μια αβεβαιότητα για το μέλλον. (Άγχος ευνουχισμού – ηρεμεί με παραδοχή του ότι δεν έχει πέος.)

Αγόρι : το άγχος ευνουχισμού λύνεται με την απαγόρευση της αιμομιξίας , δηλαδή , την απαγόρευση της απόλαυσης της μαμάς από τον μπαμπά.

1917 : Μετατόπιση των ενορμήσεων

Κορίτσι : μεταλλαγή φθόνου του πέους σε επιθυμία για άντρα. Αυτή η επιθυμία εκφράζεται με 2 τρόπους : είτε επιθυμία για παιδί από τον άντρα , είτε επιθυμία για τον άντρα που έχει πέος.

Αγόρι : μεταλλαγή του άγχους ευνουχισμού σε επιθυμία για γυναίκα. Αυτή η επιθυμία εκφράζεται με την επιθυμία για παιδί από τη γυναίκα και επιθυμία για τη γυναίκα που δεν έχει πέος - δηλαδή έχει αποδεχτεί τον ευνουχισμό της , επιθυμεί άντρα και δεν τον ανταγωνίζεται.

1920 : Τι ζητά το κορίτσι από τον πατέρα

Το κορίτσι δε συγχωρεί στη μητέρα του ότι δεν έχει πέος, φεύγει από αυτήν , την αποστρέφεται για να στραφεί στον πατέρα. Στρέφεται προς αυτόν ζητώντας κάτι , ένα δώρο (παιδί ) έχοντας αρνηθεί κλειτοριδικό οργασμό και τη μητέρα και τη σεξουαλική επιθυμία .Τα αρνείται όλα για τον πατέρα.  

1923 : Η παιδική γενετήσια οργάνωση

Η μοναδική αναπαράσταση της διαφοράς των 2 φύλων , εκφράζεται με το νόμο ( όλα ή τίποτα ) δηλαδή ( έχω το φαλλό – πέος ή είμαι ευνουχισμένη-ος ).

1925 : Ψυχολογικές συνέπειες της ανατομικής διαφοράς των 2 φύλων.

Για το αγόρι το οιδιπόδειο σύμπλεγμα λύνεται κάτω από το άγχος ευνουχισμού  το αγόρι σταματά τις αιμομικτικές επιθυμίες προς τη μητέρα του κάτω από την απειλή ότι θα χάσει το πέος του – από τον πατέρα οπότε και συμφιλιώνεται μαζί του )ενώ το οιδιπόδειο σύμπλεγμα για το κορίτσι εισάγεται από το άγχος ευνουχισμού ( διότι είναι ευνουχισμένη, δεν έχει τίποτα να χάσει και έτσι εισέρχεται στο Οιδιπόδειο , δηλαδή στο να ζητήσει κάτι από τον πατέρα αφήνοντας το δεσμό με τη μητέρα ). Για το κορίτσι , το να δεχτεί να αγαπιέται από τον πατέρα δηλαδή να πάρει και αυτή κάτι, σημαίνει ότι έχει αναγνωρίσει ότι ανήκει όπως και η μητέρα στην τάξη των ευτυχισμένων όντων.

1931 – 1932 : Πάνω στη γυναικεία σεξουαλικότητα

Ο Οιδίποδας της γυναίκας κρύβει έναν προ-Οιδίποδα με τη μητέρα. Ποιός είναι ο προορισμός της θηλυκότητας ; Πρότυπο η επιλογή μητέρας :

1. Η γυναίκα επιθυμεί έχοντας αποδεχτεί ότι δεν έχει…
2. Η γυναίκα διεκδικεί μη δεχόμενη ότι δεν έχει πέος
3. Η γυναίκα παραιτείται της σεξουαλικότητας (ψυχρότητα ).

Ο Λακάν το 1933 θα αγγίξει τα θέματα που σχετίζονται με τη Θηλυκότητα και το Μαζοχισμό.

Ο Lacan μιλά για τη γυναικεία απόλαυση .Η έννοια της απόλαυσης διαφοροποιείται από αυτή της σεξουαλικής ικανοποίησης. Η απόλαυση έχει να κάνει με τη συνάντηση μιας ψυχικής κατάστασης που δεν μπορεί να περιγραφεί με λέξεις, να μονιμοποιηθεί .Υπάρχει αυτό που δε λέγεται.Η γυναικεία απόλαυση έχει να κάνει με μία τέτοια εμπειρία .Η γυναικεία απόλαυση λέμε ότι είναι πέραν της φαλλικής ευχαρίστησης.

Η γυναικεία απόλαυση είναι  - επιθυμία του πέους και επιτυγχάνεται αν η γυναίκα έχει αποποιηθεί τη φαλλική ευχαρίστηση. Η γυναίκα οφείλει να αποδεχτεί το ότι δεν έχει πέος και μόνο από αυτή τη στέρηση , τη στερημένη θέση της ανοίγεται ο δρόμος προς τη θηλυκότητα .Κάτω από αυτή την οπτική και μόνο , η libido είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη θηλυκότητα, χωρίς καμιά διαμεσολάβηση ( σεξουαλικό μπλοκάρισμα ).

Λέμε τότε ότι η γυναίκα απολαμβάνει μέσω του μαζοχισμού . Δηλαδή ικανοποιούμαι συμβιβαζόμενη ότι δεν έχω πέος, το στερούμαι γι’αυτό και το αποζητώ από τον άντρα. Η γυναικεία απόλαυση είναι πιο διάχυτη, λιγότερο εστιασμένη στο όργανο, αγγίζει το ‘’είναι’’ της γυναίκας . Οι γυναίκες δεν έχουν αυτό το ‘’άγχος’’ ιδιοκτησίας που έχουν οι άντρες, γι’αυτό άλλωστε δίνονται στον έρωτα πιο εύκολα.

Λαμβάνοντας τα πιο πάνω υπόψη, το φεμινιστικό κίνημα δεν έχει να αντιγράψει κανένα αντρικό πρότυπο, υπό αυτό το πρίσμα είναι ματαιόπονο . Το μόνο που έχει να κάνει είναι να χαράξει απλά την πορεία του, αποδεχόμενο ότι δεν έχει πέος . Στην ουσία του ο φεμινισμός για τη ψυχανάλυση, καταργεί τη γυναικεία σεξουαλικότητα κι αυτό έχει την επικινδυνότητα του.

Τι είναι η απώθηση και η επιστροφή του απωθημένου; Τι αποκαλούμε ως «σύνδρομο του ζημιωμένου τρίτου» στον άντρα;

Όταν απωθηθεί μια σκέψη, δε θα περιπέσει σε λήθαργο. Συνδέεται με άλλες σχετικές σκέψεις και αναζητά να εκφραστεί σε όνειρα, λάπσους, παραπραξίες και συμπτώματα. Η μοναδική απόδειξη που έχουμε για την ύπαρξη του απωθημένου είναι η επιστροφή του, οι εκδηλώσεις του .

Η ύπαρξη ενός συμπτώματος – μια σπασμωδική κίνηση μέρους του προσώπου, για παράδειγμα – το τικ ενδέχεται να προκύπτει από απωθημένες εχθρικές σκέψεις, κάποια ευχή έχει κατασταλεί ή παραμεριστεί. «Το νευρωτικό σύμπτωμα παίζει τον ρόλο της γλώσσας που επιτρέπει να εκφραστεί η απώθηση».

Επίσης έχουμε τη περίπτωση των σπασμωδικών συμπτωμάτων – δηλαδή συμπτωμάτων που εκφράζονται στο σώμα (..ενοχλήσεις και πόνους, σφίξιμο στο στήθος, μυρμήγκιασμα, κάψιμο κι ανακάτεμα, μέχρι ημικρανίες, παράλυση, τύφλωση και κώφωση).

Ένα σώμα γραμμένο με γλώσσα. Πχ: μια κοπέλα (η γνωστή Ντόρα για τη ψυχανάλυση) άρχισε να νιώθει οξύ πόνο σε μια μικρή περιοχή του μηρού της, την ίδια περιοχή, όπως τελικά αποδείχτηκε, όπου ο πατέρας της ακουμπούσε άλλοτε το πόδι του πάνω στο δικό της όταν εκείνη τον φρόντιζε όταν ήταν βαριά άρρωστος και φοβόταν ότι θα πεθάνει.

Ο ιδεοψυχαναγκαστικός χαρακτηρίζεται από την επιστροφή του απωθημένου στο μυαλό, ενώ η υστερία από την επιστροφή του απωθημένου στο σώμα. Ο ιδεοψυχαναγκαστικός αντιδρά με ενοχή και αποστροφή στις πρωταρχικές σεξουαλικές εμπειρίες ενώ η υστερική με αηδία και απέχθεια.

Πάντα μιλάμε για σεξουαλικές εμπειρίες πρωταρχικές, δηλαδή, μιλάμε για τα πρώτα ψυχοσεξουαλικά στάδια. Γι’ αυτό και στην ενήλικη ζωή ο άντρας συνήθως λέει.. εγώ φταίω που χωρίζουμε.. ή εξαφανίζονται. Και οι γυναίκες βιώνουν αδιαφορία και ερωτικά είναι ψυχρές.

Ας πάρουμε ένα παράδειγμα ενός αναλυόμενου ο οποίος έχει μονίμως «κόλλημα» με γυναίκες που αρνούνται το φλερτ του, εκδηλώνουν αδιαφορία γι’ αυτόν ή τον εγκαταλείπουν. Συναντά μια γυναίκα σ’ ένα πάρτι, τη βρίσκει σε γενικές γραμμές ελκυστική και τις ζητά μια δυο φορές να βγουν έξω μαζί.

Εξακολουθεί ως ένα βαθμό να της δείχνει αδιαφορία, μέχρι την ημέρα που εκείνη του λέει ότι δε θέλει να τον ξαναδεί πια. Ξαφνικά ζωντανεύει: την επιθυμεί παθιασμένα και τη φλερτάρει με πείσμα. Τη κάνει το επίκεντρο όλης της προσοχής του, όλης της αγάπης, όλης της επιθυμίας του.

Είναι αυτό που ψάχνει, το ένα και μοναδικό πράγμα. Και όσο πιο πολύ τον απορρίπτει και συνεχίζει να δείχνει αδιάφορη, τόσο πιο πολύ γιγαντώνεται η επιθυμία του.

Πριν από την άρνησή της η επιθυμία του ήταν μισοναρκωμένη, δε μπορούσε καλά καλά να μπει στο παιχνίδι.

Η απόρριψη από μια γυναίκα τον αναζοωγονεί, είναι η αιτία της επιθυμίας του. Μολονότι στην αρχή η επιθυμία του ήταν σε λήθαργο, η απόρριψη τον ιντριγκάρει, τον κάνει πραγματικά να πέσει θύμα της. Αυτό που φανερώνει πως δεν είναι εκείνη (η πραγματική γυναίκα, με σάρκα και οστά) αυτό που τον αιχμαλωτίζει, είναι το γεγονός ότι τη στιγμή που η γυναίκα υποκύπτει στις διαρκείς προσπάθειές του να την κερδίσει, πολύ απλά «τελείωσε μαζί της» - δεν έχει πλέον τι να την κάνει.

Για όσο καιρό εκείνη επιμένει να τον απορρίπτει (ίσως αφήνοντάς τον να την πλησιάσει απλώς για να τον απωθήσει την επόμενη κιόλας στιγμή) του ανάβει φωτιές. Μόλις εκείνη δείξει πως πράγματι τον αφήνει να την κάνει δική του, η επιθυμία του ατονεί. Η αιτία της επιθυμίας του εξαφανίζεται και ο ίδιος δε ξέρει τι να κάνει με τη γυναίκα που έχει στα χέρια του.

Όταν συνδέει την απόρριψη από μια γυναίκα με μια συγκεκριμένη γυναίκα τότε επιθυμεί. Όταν αυτή η σύνδεση πάψει να υπάρχει, μόλις καταστεί αδύνατο για τον ίδιο να διαποτίσει τη γυναίκα που έχει στα χέρια του με το στοιχείο ή το χαρακτηριστικό που τον ανάβει – την απόρριψη – τότε βλέπουμε ότι αυτό που είναι κρίσιμο δεν είναι η συγκεκριμένη γυναίκα με την οποία κάνει σχέση, αλλά το στοιχείο ή το χαρακτηριστικό που διεγείρει την επιθυμία του. Αλλιώς το λέμε και σύνδρομο του ζημιωμένου τρίτου.

Η επιθυμία λοιπόν δε «σύρεται» προς μια γυναίκα, δε προϋπάρχει. Η επιθυμία ανασύρεται από ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό το οποίο μπορεί να «διαβαστεί» μερικές φορές σε έναν ερωτικό σύντροφο. Η επιθυμία ωθείται δεν έλκεται. Για λίγο καιρό η γυναίκα φαίνεται να περιέχει την αιτία, να «έχει» το στοιχείο εκείνο που διεγείρει την επιθυμία του άντρα. Κάποια στιγμή, ωστόσο, η αιτία αφαιρείται ξαφνικά από τη γυναίκα «του κάθεται» και η γυναίκα αμέσως εγκαταλείπεται.

Η ανθρώπινη επιθυμία δεν έχει να κάνει με τον άνθρωπο, με το ταίρι. Στην πραγματικότητα ο άνθρωπος δε ξέρει τι ακριβώς να κάνει με το άλλο φύλο. Όταν αποκτήσεις αυτό που θες, δε μπορείς να το θέλεις πια, γιατί ήδη το έχεις.  Στο πιο πάνω παράδειγμα με τον αναλυόμενο, όταν μια γυναίκα ενδώσει στις επανειλημμένες του κρούσεις και παρακλήσεις (κολακευμένη ίσως από το γεγονός ότι κάποιος μπορεί να τη θέλει τόσο πολύ) η επιθυμία του εξανεμίζεται.

Η ικανοποίηση σκοτώνει την επιθυμία. Το να αποκτήσει κανείς αυτό που θέλει δεν είναι η καλύτερη στρατηγική για να διατηρήσει ζωντανή την επιθυμία του.

Ο ιδεοψυχαναγκασμός και η υστερία μπορούν να εννοηθούν ως διαφορετικές στρατηγικές για να διατηρηθεί ζωντανή η επιθυμία. Ο ιδεοψυχαναγκαστικός επιθυμεί κάτι που είναι ανέφικτο, άρα η δυνατότητα να κάνει πραγματικότητα την επιθυμία του, είναι αδύνατη. Από την άλλη πλευρά η υστερική, πασχίζει να διατηρήσει ανικανοποίητη μια ορισμένη επιθυμία. Η επιθυμία λοιπόν δεν επιδιώκει ικανοποίηση, αντιθέτως επιδιώκει να συνεχίσει η ίδια να υπάρχει, απλώς επιδιώκει να συνεχίσει να επιθυμεί.

Το στοιχείο που μπορεί να διεγείρει την επιθυμία στο ‘άλλο’ φύλο μπορεί να περιβληθεί πολλούς διαφορετικούς μανδύες: ίσως είναι ένα ορισμένο βλέμμα που κάποιος θα ρίξει επάνω σας , η χροια της φωνής του, η λευκότητα, η αίσθηση ή η μυρωδιά της επιδερμίδας του, το χρώμα των ματιών του, η στάση του όταν μιλάει κτλ. Οποιαδήποτε κι αν είναι η χαρακτηριστική αιτία για ένα άτομο, είναι απολύτως ξεχωριστή και τίποτα δε μπορεί εύκολα να την αντικαταστήσει. Η επιθυμία καθηλώνεται σε αυτή την αιτία, σε αυτή και τίποτε άλλο.

Ποια είναι η εξέλιξη και η φύση της επιθυμίας;

Κατά τη βρεφική ηλικία οι πρώτοι που μας φροντίζουν είναι απολύτως σημαντικοί για εμάς, καθώς η ζωή μας είναι πάρα πολύ στενά εξαρτημένη από τη δική τους. Τους απευθύνουμε αιτήματα κι αυτοί με τη σειρά τους μας ζητούν να φερόμαστε με έναν ορισμένο τρόπο και όχι με κάποιον άλλο αλλά και να μάθουμε πολλά διαφορετικά πράγματα: να μιλάμε τη γλώσσα τους (χρησιμοποιώντας λέξεις, εκφράσεις) να ρυθμίζουμε τις ανάγκες μας για διατροφή, ζεστασιά, αφόδευση κτλ σύμφωνα με τα δικά τους προγράμματα.

Αποτελούν για εμάς τη πρωταρχική πηγή προσοχής και στοργής, και συχνά προσπαθούμε να κερδίσουμε την αποδοχή και την αγάπη τους συμμορφωμένοι σε όσα θέλουν. Όσο καλύτερα ικανοποιούμε τα αιτήματά τους, τόσο πιθανότερο είναι να κερδίσουμε την αποδοχή τους. Όσο πληρέστερα ικανοποιούμε τις επιθυμίες τους, τόσο περισσότερη αγάπη είναι πιθανό να εισπράξουμε. Κι όμως, δε μας λένε πάντα τι θέλουν να κάνουμε. Συχνά περιορίζονται να μας πουν τι δε θέλουν, τιμωρώντας μας εκ των υστέρων για το ολίσθημά μας.

Προκειμένου να κερδίσουμε την εύνοιά τους και να αποφύγουμε την τιμωρία και την αποδοκιμασία, επιδιώκουμε να αποκρυπτογραφήσουμε τα θέλω τους, τι τους αρέσει και τι όχι : «Τι είναι αυτό που θέλουν;» «Τι θέλουν από εμένα;».

Στη προσπάθειά μας να αποκρυπτογραφήσουμε αυτά που θέλουν, αντιμετωπίζουμε το γεγονός ότι οι άνθρωποι δεν εννοούν πάντοτε αυτά που λένε, ούτε θέλουν αυτά που λένε ότι θέλουν, ούτε και επιθυμούν αυτά που ζητούν. Ένας γονέας ίσως απλώς εκστομίζει εκείνο που με περισσό ζήλο θέλει ο άλλος γονέας, κι εμείς το αντιλαμβανόμαστε, μένοντας με την απορία τι «πραγματικά θέλει» ο γονέας που έχουμε απέναντί μας.

Η επιθυμία των γονέων γίνεται η πρωταρχική πηγή της δικής μας επιθυμίας. Θέλουμε να βρούμε μια γωνιά και για μας τους ίδιους στη δική τους επιθυμία. Θέλουμε να μας επιθυμούν. Η επιθυμία λοιπόν του ανθρώπου είναι να τον επιθυμεί ο Άλλος.

Επίσης διαμορφώνουμε την επιθυμία μας βάσει της επιθυμίας του Άλλου, καταλήγουμε να επιθυμούμε όπως ο Άλλος, θεωρούμε τις επιθυμίες του Άλλου, ως δικές μας. Ενώ είναι αναγκαίο να αφομοιώσουμε τις επιθυμίες του Άλλου και αναγκαίο ώστε να διαμορφώσουμε την επιθυμία μας, αργότερα αυτό το βιώνουμε ως παραβίαση: Λέμε.. ο Άλλος μου το έκανε αυτό, με έβαλε να το κάνω, με έκανε έτσι όπως έγινα, με έκανε να θέλω αυτό ενώ εγώ θα ήθελα εκείνο. Ακόμη και η δική μου επιθυμία δεν είναι δική μου.

Η επιθυμία του Άλλου είναι αιτία της δικής μας επιθυμίας. Αυτό που μερικές φορές θεωρούμε πως είναι κάτι απολύτως προσωπικό, απολύτως δικό μας κτήμα, αποδεικνύεται τελικά πως προέρχεται από κάπου αλλού, από μια εξωτερική πηγή. Και όχι από οποιαδήποτε πηγή, από τους γονείς μας, μεταξύ τόσων και τόσων ανθρώπων!! Αυτό που οι άνθρωποι συνηθίζουμε και προτιμάμε να κάνουμε είναι να αντιμετωπίζουμε το αίτημα του Άλλου να κάνουμε κάτι, να γίνει το άλφα ή το βήτα, κι όχι να αντιμετωπίζουμε την επιθυμία Του Άλλου απλά και καθαρά.

Προτιμάμε να πιστεύουμε ότι ο Άλλος από εμάς θέλει κάτι στ’ αλήθεια φρικτό – ότι ο Άλλος απαιτεί κάτι δυσάρεστο – παρά να παραμένουμε αβέβαιοι για το τι θέλει ο Άλλος. Γι’ αυτό προτιμάμε να μας ζητούν να κάνουμε πράγματα και να τα κάνουμε, δηλαδή να είναι ξεκάθαρο το τι θέλει ο άλλος από εμάς παρά να μαντεύουμε τι πραγματικά επιθυμεί και δε το λέει. Σπάνια αυτό που ζητά ο άνθρωπος από έναν άλλο συνάδει, είναι ίδιο, με αυτό που στα αλήθεια επιθυμεί.

Δηλαδή, ένας άντρας ζητά από τη γυναίκα που γνωρίζει να είναι πιστή, γλυκιά και σοβαρή αλλά όταν το έχει απλόχερα κοιτά αλλού. Δεν επιθυμεί αυτό, το ζητά μεν (αίτημα) αλλά επιθυμεί να μη το έχει γιατί αν έχει όλα τα παραπάνω η γυναίκα του, αυτός βαριέται. Τι θέλει τελικά;;;; Ιδού ο γρίφος της επιθυμίας.. Μια γυναίκα ζητά από το σύντροφό της να τη προστατεύει, να την αγαπά, να της κάνει τα χατήρια.

Όταν αυτός της καλύπτει αυτά τα αιτήματα η ίδια γίνεται ψυχρή, ζητά όλο και περισσότερα μέχρι να βρει αυτό που δεν μπορεί ο άλλος να της δώσει πχ .. ορίστε, με αγαπά, είναι πάντα εκεί, κάνει ότι του ζητήσω αλλά.. είναι τσιγκούνης. Ή είναι τέλειος σε όλα αλλά.. πίνει, είναι τζογαδόρος, μαμάκιας, είναι φανατισμένος με τη δουλειά του δε μου δίνει χρόνο, παιδί και η λίστα αιτημάτων δε τελειώνει.. μέχρι που τα καταφέρνει να τα κερδίσει και τον παρατά. Ο άλλος κάνει την υπέρβαση για εκείνη και η κυρία .. έφυγε.

Τι θέλεις επιτέλους από εμένα;; Ιδού πάλι ο γρίφος της επιθυμίας!

Η συνάντηση με την επιθυμία του Άλλου είναι πάντα αγχωτική;

Ας πάρουμε ένα παράδειγμα από τη συμπεριφορά των ζώων – το θηλυκό αλογάκι της Παναγίας που αποκεφαλίζει το αρσενικό ταίρι του κατά τη συνουσία – και ας φανταστούμε την ακόλουθη υποθετική περίπτωση. Φοράτε μια μάσκα που σας κάνει να φαίνεστε σαν ένα αρσενικό ή θηλυκό αλογάκι της Παναγίας αλλά δε ξέρετε τι ακριβώς από τα δύο και σας πλησιάζει ένα θηλυκό αλογάκι της Παναγίας, προκαλώντας σας τεράστιο άγχος.

Και μάλιστα το άγχος που νιώθετε είναι ίσως μεγαλύτερο στη περίπτωση που δε ξέρετε αν έχετε μεταμφιεστεί σε αρσενικό ή θηλυκό παρά στη περίπτωση που ξέρετε ότι μεταμφιεσθήκατε σε αρσενικό.

Πράγματι στη δεύτερη περίπτωση, αυτό που βιώνεται είναι απλώς ο φόβος για το συγκεκριμένο πεπρωμένο που πρόκειται να έχετε. Αν λοιπόν σε αυτό το σημείο εκλάβετε το θηλυκό αλογάκι σαν τον Άλλο πχ σύντροφο, προτιμάτε να κάνετε την υπόθεση ότι ο Άλλος είναι ας πούμε κακός και σας καταδιώκει παρά να μείνετε με το άγχος της αβεβαιότητας, του τι είμαι για τον άλλον, πως με βλέπει, τι θα γίνει αν είμαι αρσενικό αλογάκι τι αν είμαι θηλυκό και ποια μοίρα μου επιφυλάσσεται.

Το άγχος κορυφώνεται . Είναι πολύ μεγαλύτερη η ανησυχία και η αναστάτωση που φέρνει η αβεβαιότητα παρά η αναμονή ενός βέβαιου θανάτου. Αντί λοιπόν να περιμένετε για να διαπιστώσετε τι είστε μπορεί να προστρέξετε σε κάποιο συμπέρασμα (να εκβιάσετε μια απάντηση) για το τι θέλει ο Άλλος για σας, με εσάς, από εσάς.. Η άγνωστη φύση της επιθυμίας του Άλλου είναι ανυπόφορη, προτιμάτε να της αποδώσετε έναν χαρακτηρισμό, έναν οποιοδήποτε χαρακτηρισμό, παρά να αφήσετε να παραμένει αίνιγμα.

Προτιμάτε να την εντοπίσετε την επιθυμία, να της δώσετε ένα όνομα και να δώσετε ένα τέλος στην αγχώδη αβεβαιότητα. Προτρέχοντας σε συμπεράσματα, μεταμορφώνει κανείς την επιθυμία του Άλλου σε κάτι που έχει ένα πολύ συγκεκριμένο αντικείμενο. Μεταμορφώνει την επιθυμία του Άλλου σε Αίτημα, την ερμηνεύει . Με την ερμηνεία της επιθυμίας ο άνθρωπος παίρνει ένα θέλω, μια λαχτάρα, το κάνει κάτι συγκεκριμένο.

Ένα τέτοιο αίτημα μπορεί να τεθεί σε διαπραγμάτευση ή να αντιμετωπιστεί από το παιδί. Του προκαλεί λιγότερο άγχος και του δίνει μια κατεύθυνση. Γι’ αυτό και όταν το παιδί ξεκινά να μιλά μετά από λίγο είναι όλο ερωτήσεις και ζητά συγκεκριμένες απαντήσεις. Ενστικτωδώς προσπαθεί να αποφύγει το άγχος της αβεβαιότητας για το τι θέλουν οι γονείς από αυτό προσπαθεί να δώσει μια ερμηνεία.

Οι άνθρωποι λοιπόν, ανίκανοι να αντιμετωπίσουν το αίνιγμα της επιθυμίας του Άλλου, ζητούν από τον Άλλο να τους κάνει συγκεκριμένα αιτήματα, το ένα αίτημα φέρνει το άλλο, σαν ένα είδος φαύλου κύκλου. Αυτό που ο άνθρωπος δε θέλει να αναγνωρίσει είναι ότι η επιθυμία δεν είναι τόσο κάτι που έχεις, όσο κάτι που δεν έχεις. Προκύπτει από την έλλειψη, και κανείς δε μπορεί να πει τι πραγματικά θέλει, καθώς η επιθυμία δεν έχει ένα και μοναδικό αντικείμενο.

Ένα αίτημα είναι ένα συγκεκριμένο θέλω ενώ η επιθυμία είναι ασαφής και συγκεχυμένη. Το αίτημα είναι κάτι που φαίνεται να έχεις, σα μια ανάγκη, μια βιολογική ανάγκη για φαγητό. Όταν ο Άλλος είναι συγκεκριμένος, νιώθουμε ηρεμία. Θέλει αυτό. Ενώ η επιθυμία είναι κάτι διαφορετικό. Υποδεικνύει μια έλλειψη, μια ανεπάρκεια και ο νευρωτικός, ο άνθρωπος την αποφεύγει όπως ο διάβολος το λιβάνι.

Το θεμελιακό ερώτημα που σχετίζεται με τη νεύρωση είναι το ερώτημα «Ποιος είμαι;» Το ερώτημα αυτό αντικατοπτρίζεται πάνω στην έρευνα που κάνει το παιδί για την επιθυμία των γονέων του. «Γιατί με έκαναν; Τι θέλουν από εμένα;» Όταν το παιδί θέτει τα ερωτήματα αυτά απ’ ευθείας στους γονείς, οι απαντήσεις σπανίως θα είναι πειστικές. . «Η μαμάκα κι ο μπαμπάκας αγαπιούνται πάρα πολύ, κι έτσι ήρθες στο κόσμο..» Το παιδί αφήνεται να αναζητήσει το πόθεν και το γιατί της ύπαρξής του στις ασυνέπειες των λόγων και των πράξεων των γονέων του.

Ο άντρας και η γυναίκα, δηλαδή, ο ιδεοψυχαναγκαστικός και η υστερική καταπιάνονται με διαφορετικούς τρόπους στο ζήτημα της ύπαρξης;

Ο ιδεοψυχαναγκαστικός και η υστερική πράγματι καταπιάνονται με διαφορετικούς τρόπους με το ζήτημα της ύπαρξης, αφού το ερώτημα διαμορφώνεται με διαφορετικό τρόπο στην υστερία και τον ιδεοψυχαναγκασμό. Το κύριο ερώτημα της υστερικής θα είναι «είμαι άντρας ή γυναίκα;» ενώ του ιδεοψυχαναγκαστικού θα είναι «είμαι ζωντανός ή νεκρός;». Ο ιδεοψυχαναγκαστικός είναι πεπεισμένος ότι υπάρχει, ότι ζει μόνο όταν σκέφτεται συνειδητά.

Αν απορροφηθεί στη φαντασίωση ή στη μουσική ή αν πάψει εντελώς να σκέφτεται, στον οργασμό για παράδειγμα, χάνει κάθε βεβαιότητα ότι υπάρχει. Η προσπάθειά του να συγκροτηθεί ή να διατηρηθεί ως Είναι αφορά το συνειδητό, σκεπτόμενο υποκείμενο – το εγώ – όχι το διχασμένο υποκείμενο που δεν αντιλαμβάνεται ορισμένες από τις σκέψεις και επιθυμίες του. Πιστεύει ότι είναι ο κύριος του πεπρωμένου του.

Ο ιδεοψυχαναγκαστικός, σκεπτόμενος συνειδητά, αγνοεί επίτηδες το ασυνείδητο – αυτή τη ξένη γλώσσα μέσα μας, αυτό το λόγο στον οποίο δεν έχουμε και δεν μπορούμε να έχουμε έλεγχο, που είναι γεμάτο αμφισημίες, μια μητρική γλώσσα με λέξεις γεμάτο πολλαπλά νοήματα που μας κάνουν να λέμε το αντίθετο από αυτό που πραγματικά εννοούμε αλλά, και να κάνουμε το αντίθετο από αυτό που συνειδητά σκοπεύουμε να κάνουμε.

Ο ιδεοψυχαναγκαστικός δε μπορεί να ανεχτεί την ιδέα ότι μοιράζεται το στόμα του με εκείνη τη ξένη φωνή και κάνει ότι καλύτερο μπορεί για να τη καθυποτάξει ή τουλάχιστο να τη φιμώσει. Ενεργεί σα να μην υπάρχει ασυνείδητο παρ’ όλες τις αποδείξεις περί αντιθέτου.

Στο αμφιθέατρο μιας σχολής , ο ιδεοψυχαναγκαστικός είναι ο φοιτητής που αρνείται ευθύς εξαρχής να δεχτεί την ιδέα του ασυνειδήτου, βεβαιώνει ότι οι παραδρομές της γλώσσας δεν έχουν νόημα, ότι έχει επίγνωση όλων των σκέψεών του, και ότι δε χρειάζεται τη βοήθεια κανενός άλλου για να τις αντιληφθεί.

Αν αλλάξει γνώμη το κάνει με γκρίνια και μόνο με τη προοπτική να παραμείνει απλώς στο επίπεδο της ψυχαναλυτικής θεωρίας.

Άρα ο ιδεοψυχαναγκαστικός θεωρεί τον εαυτό του ως κάποιον που δε τελεί υπό έλλειψη; Βρίσκει πληρότητα στον εαυτό του; Αυτό έχει να κάνει με τη διαστροφή και αντρική απόλαυση;

Ακριβώς. Εξ’ ου και η προτίμησή του, όταν έχει σεξουαλικές συναναστροφές να εξομοιώνει τους άλλους με ενδεχόμενα δοχεία ή μέσα. Κάθε σύντροφος μπορεί να αντικατασταθεί με κάποιον άλλο. Οδηγείται να εκμηδενίσει κάθε πραγματικό του σύντροφο, διασφαλίζοντας ότι εκείνη δεν έχει γίνει η κατ’ επιλογήν αιτία του σεξουαλικού ερεθισμού του. Την αρνείται. Αντιθέτως στο μυαλό του, συχνά η σύντροφος μεταμορφώνεται σε μητρική φιγούρα.

Δημιουργεί δύο τάξεις γυναικών: την Παναγία και την Πόρνη, τη μητρική φιγούρα που μπορεί να αγαπηθεί και να λατρευτεί έναντι της ερεθιστικής γυναίκας που ενσαρκώνει κάποια ερωτική του φαντασίωση η οποία δε μπορεί να μεταμορφωθεί σε μητρικό αντικείμενο αγάπης, άρα δεν υπάρχει ο αιμομικτικός φραγμίς που θα τον οδηγήσει σε αναστολή της επιθυμίας του.

Παραδείγματος χάριν, το γλυκό και βαθύ βλέμμα μιας γυναίκας που τη τοποθετεί από τη πλευρά της μητρικής αγάπης έναντι στο προκλητικό ασαφές βλέμμα μιας γυναίκας που τη τοποθετεί στη πλευρά της Πόρνης. Το αντικείμενο βλέμμα τον ερεθίζει αλλά σε διαφορετικές τάξεις γυναικών. Το ένα βλέμμα το παντρεύεται το άλλο το κρατά για ερωμένη. Προσέξτε, όχι τη γυναίκα, το βλέμμα της γυναίκας.

Άρα αυτό είναι που ωθεί έναν άντρα από την ηθική γυναίκα του στις μη ηθικές γυναίκες;

Ναι ακριβώς αυτό που είπαμε, ο διαχωρισμός των γυναικών σε Παναγίες και Πόρνες. Σε άξιες εκτίμησης και υποτίμησης γυναίκες. Από την άλλη πλευρά η γυναίκα, η υστερική δίνει έμφαση στον σύντροφο. Γίνεται η ίδια, προσφέρεται ως αντικείμενο της επιθυμίας του, ώστε να τον εξουσιάζει. Μαζοχίζεται όπως είπαμε. Ψάχνει να βρει τι την θέλει ο άλλος, γίνεται αυτό που θέλει, τον κάνει να της το ζητά για να μη του το δώσει κι έτσι ο άλλος να την αναζητά συνέχεια.  

Η υστερική ενορχηστρώνει τα πράγματα με τρόπο που διασφαλίζει ότι η επιθυμία του Άλλου παραμένει ανικανοποίητη. Ο άντρας που επιθυμεί είναι απλώς μια μαριονέτα. Ο άντρας είναι αυτός που η επιθυμία του διατηρείται ανικανοποίητη από την υστερική, ώστε η ίδια να είναι ικανή να διατηρήσει το ρόλο της ως επιθυμητή.

Η υστερική πασχίζει να κρατήσει την επιθυμία ανικανοποίητη ενώ ο ιδεοψυχαναγκαστικός πασχίζει να κρατήσει την επιθυμία αδύνατη. Δηλαδή, στον ιδεοψυχαναγκαστικό η επιθυμία είναι αδύνατη, γιατί όσο πιο κοντά φτάνει να συνειδητοποιήσει την επιθυμία του (πχ να κάνει σεξ) τόσο περισσότερο ο Άλλος αρχίζει να αποκτά προτεραιότητα σε σχέση με τον ίδιο, εξαλείφοντάς τον. Η παρουσία του Άλλου απειλεί τον ιδεοψυχαναγκαστικό με «αφάνιση».

Για να αποφύγει αυτή την παρουσία, μια απολύτως κλασική ιδεοψυχαναγκαστική στρατηγική είναι να ερωτεύεται κάποια που είναι απολύτως απρόσιτη ή βάζει το πήχη τόσο ψηλά για τους ενδεχόμενους ερωτικούς συντρόφους, ώστε κανείς να μη μπορεί να τον υπερπηδήσει.

Και για τη γυναίκα, την υστερική; Τι ισχύει, τι μπαίνει σε λειτουργία;

 Για την υστερική, αυτός που επιθυμεί είναι ο άντρας, ο σύντροφός της. Δε καταλαμβάνει τη θέση της επιθυμίας, γίνεται το αντικείμενο της επιθυμίας ενός άντρα. Η στάση της υστερικής ως αντικείμενο της επιθυμίας ενός άντρα είναι μόνο η μια πλευρά του νομίσματος.  Γιατί η υστερική ταυτίζεται επίσης με τον σύντροφό της και επιθυμεί σαν να ήταν αυτός. Επιθυμεί σαν να ήταν στη θέση του, σαν να ήταν άντρας.

Γι’ αυτό συνήθως κοιτά που εκείνος κοιτά, αναρωτιέται τι τον φτιάχνει, τι τον διεγείρει, τι έχει μια γυναίκα που εκείνος πιστεύει σε αυτή ή την θαυμάζει. Η επιθυμία του άντρα δείχνει τον δρόμο και για τη δική της επιθυμία. Η άλλη γυναίκα, είναι μια γυναίκα που επιθυμεί ο Άλλος, όλα τα πολύπλοκα «ερωτικά τρίγωνα» που δημιουργεί η υστερική ή με τα οποία θα βρεθεί στα καλύτερά της, περιστρέφονται γύρω από έναν άντρα.

Η θέση της υστερικής που επιθυμεί εξαρτάται από την επιθυμία του άντρα, ενέχει μια παράκαμψη μέσω ενός άντρα. Εκείνη επιθυμεί σαν άντρας. Η υστερική φτιάχνει τον άντρα και επίσης παίζει τον ρόλο του άντρα.

Τον κάνει αυτό που είναι, αναδεικνύοντας την επιθυμία του (θες αυτό, αυτό θα γίνω) και την ίδια στιγμή υφαρπάζει τη θέση του ή παίζει τον ρόλο του για λογαριασμό του (αφού έγινα αυτό που θες θα σου υποδεικνύω και το τι πρέπει να κάνεις για να το έχεις..).

Βλέπουμε εδώ πόσο εύστοχο είναι το ερώτημα της υστερικής: «είμαι άντρας ή γυναίκα;» Καθώς ταυτίζεται και με τις δύο θέσεις αντλεί ηδονή από το να είναι απλώς ικανή να τον θέλει και να τον στερεί από τον εαυτό της. Πχ θα γίνω αυτό που σε φτιάχνει ερωτικά, θα παίξω μαζί σου, θα λικνιστώ θα σε προκαλέσω αλλά όταν θα πας να μου δείξεις ότι με θες και να με αγγίξεις, θα στο απαγορεύσω.

Σε θέλω στο βαθμό που σου στερώ τον εαυτό μου και παράλληλα σε Στερούμε. Με αυτό τον τρόπο σε επιθυμώ. Η υστερική είναι κάποια που βρίσκει τη σεξουαλική ικανοποίηση του Άλλου αηδιαστική και επιχειρεί να αποφύγει να γίνει το αντικείμενο με το οποίο «τη βρίσκει» ο άλλος.

Αυτό είναι που αποκαλούμε στην καθομιλουμένη ως «ψυχρότητα της γυναίκας»;

Αυτό ακριβώς! Αρνείται να γίνει η Αιτία της απόλαυσής του. Θέλει να είναι η αιτία της επιθυμίας του, όχι όμως της απόλαυσής του. Και με αυτό τον τρόπο και ο ιδεοψυχαναγκαστικός αυτή τη γυναίκα επιθυμεί αφού γίνεται τι;; .. εντελώς απρόσιτη γι’ αυτόν.

Η υστερική έχει τη τάση όταν παίρνει μέρος στη σεξουαλική πράξη να φαντάζεται ότι κάποια άλλη γυναίκα βρίσκεται στο κρεβάτι μαζί του, ότι η ίδια είναι κάποια άλλη ή ότι βρίσκεται κάπου αλλού ή ότι εκείνος είναι κάποιος άλλος άντρας.

Πιστεύει ότι δεν είναι η αιτία της απόλαυσής του – κάποια άλλη είναι – κι αυτό γιατί, τουλάχιστο έτσι πιστεύει, η ίδια δεν είναι εκεί. Ιδού λοιπόν το ζευγάρι με ζωντανό το πόθο και την επιθυμία. Ένα σαζομαζοχιστικό ψυχικά ζευγάρι που ως ένα βαθμό μπερδεύει την έλλειψη και τον πόνο με την αγάπη και τον έρωτα..

Τι έπεται στα σεμινάρια σας, στον Ιανό από Οκτώβρη;

Αυτή η παράσταση λοιπόν που γυναίκες κι άντρες δίνουν στο έργο του έρωτα, συνεχίζεται με ηθοποιούς όλους εμάς που στην εφηβεία αρνηθήκαμε τις αλήθειες, λατρέψαμε την άγνοια και το δε θέλω να ξέρω τίποτα για το σώμα, το συναίσθημα τη σκέψη μου.

Αυτά τα σεμινάρια ειδικά από Οκτώβρη, σαν ένα αέναο αέριο στριπτίζ θα γδύνουν διακριτικά, θα αφαιρούν τις πολλές φορεσιές και μασκαρέματα της αλήθειας μας μήπως και πάρουμε λίγο μάτι τον ίδιο μας τον εαυτό και τι του συμβαίνει και του αρέσει τόσο πολύ να κοιμάται, να τεμπελιάζει, να ψεύδεται με αποτέλεσμα χάσιμο χρόνων ζωής και επανάληψη ξανά και ξανά ίδιων λαθών και συμφορών.

Θα μάθουμε του χρόνου, γιατί αυτή η ωραία αλλά απρόσιτη ψυχρή γυναίκα θα ερωτευτεί το παιδί της ως προέκταση του εαυτού της και θα το καταδικάσει να έχει ως κορίτσι τη μοίρα της κι ως αγόρι να μη μπορεί να αγαπά εκεί που ποθεί και να μη μπορεί να ποθεί εκεί που αγαπά εγκλωβισμένο στη μητρική για πάντα χαμένη αγάπη…

Γιατί ο άνδρας έφτασε σε πολλές περιπτώσεις να είναι ένα μοναχικό ον, βάρβαρο στο συναίσθημα καλούμενο από το μέσα του να σκοτώνει την επιθυμία μιας γυναίκας που τον θέλει. Κι όταν αν κι όποτε αυτοί οι δύο φτιάξουν ζευγάρι και οικογένεια να μη τη βρίσκουν ποτέ μεταξύ τους. Ως υποκριτές ενός πολιτισμού τηρώντας τις προδιαγραφές ενός σωστού πολίτη να ξεχνούν να νιώσουν, να αγγίζουν να μοιράζονται το οικείο. Κι αντί γι αυτό, να κλείνονται στον δικό τους μικρόκοσμο αυνανιζόμενοι κυριολεκτικά ή μεταφορικά με το σώμα, τη σκέψη, το συναίσθημα…

Θα φτάσουμε μέσα στην επόμενη χρονιά σε όρους της γνωστής σε όλους μας απιστίας, όπως η συζυγική απιστία, η ελεγχόμενη απιστία, η αναδρομική απιστία, στο ξένο που είναι πιο γλυκό διότι είναι ξένο και ξένο θα παραμείνει, σε δεύτερους και τρίτους γάμους που επαναλαμβάνουν το ίδιο τραύμα. Που δε φτάνει η πολυπλοκότητα του δεσμού μεταξύ τους αλλά εμπλέκονται και οι οικογένειες τους μέσα σε αυτό, κυριολεκτικά οι γονείς τους ως πεθεροί και πεθερές, μπατζανάκια, νύφες, κουμπάροι, σε ένα γαϊτανάκι οικογενειακής οργάνωσης που όλα τα αρχικά συμπλέγματα ξεσπούν κι έχουμε έρωτες και μίση με πεθερούς και πεθερές με αναρίθμητους συνδυασμούς ανάλογα με τις ομοιότητες και διαφορές με τη μάνα και το πατέρα τους.

Αν ένας γάμος είναι η ένωση και των περιουσιακών στοιχείων φανταστείτε τι γίνεται με την ένωση των ασυνείδητων οικογενειακών σεναρίων. Διότι αν στην εφηβεία ονειροπολούμε, απωθούμε ή γινόμαστε επιθετικοί, ως ενήλικοι καλούμεθα να ζήσουμε στα αλήθεια αυτό το οικογενειακό μυθιστόρημα που ως μυθιστόρημα, περιέχει μύθους και αλήθειες που θέλει πολλή δουλειά να διαχωριστούν ώστε να λειτουργήσουν.

Στη τελική όλοι θέλουμε, ελπίζουμε, προσδοκούμε να ζήσουμε καλύτερα, αλλά, όταν αυτό το καλύτερα σημαίνει να εγκαταλείψουμε όσα ως τώρα ασυνείδητα αποτελούν το είναι μας, δηλαδή να εγκαταλείψουμε τη Μητέρα αλλά και όσα σημαίνει ή δε σημαίνει για εμάς το οικογενειακό μας μυθιστόρημα,  τότε, φταίει ο Φρόιντ ή ο Λακάν που δε τα λένε σωστά, φταίει ο ανάδρομος Ερμής, η ζέστη, το κρύο, η κλιματική αλλαγή, η οικονομία, ο καπιταλισμός, το σύστημα..

Στη τελική μέχρι να απαριθμήσουμε τους λόγους που όλα φταίνε πέρα από μας και την αγάπη μας για την Άγνοια μας, θα εξακολουθήσουν και του χρόνου αυτά τα σεμινάρια Σαββάτου που κάποια Δήμου μέσα σε έναν Ιανό, εδώ και χρόνια, μιλά για τον έρωτα, την αγάπη, τη σεξουαλικότητα, την αλήθεια και το ψέμα, όχι τόσο για να ακουστεί η λύση όσο η σιωπή αυτού του έφηβου μέσα μας. Αυτή η σιωπή, φέρνει την ψυχική μας ακινησία και τα λάθη της.

Μια εφηβική σιωπή που μέχρι να αποφασίσει κάτι να πει, αυτά τα σεμινάρια θα της κρατούν συντροφιά. Διότι δεν υπάρχει τίποτε πιο σημαντικό στην εφηβεία και τα σεξουαλικά και συναισθηματικά της αδιέξοδα από το να υπάρχει ένας Άλλος έξω από τη θεόκλειστη πόρτα του εφηβικού δωματίου που υπομονετικά να μας υπόσχεται πως όταν αυτή ανοίξει θα είναι απλά εκεί.

Όχι ως συμβουλάτορας, θεός ή παντογνώστης. Απλά εκεί ως παρουσία τη στιγμή που απουσιάζει κάθε ελπίδα και λογική σε ένα κόσμο που όλο ζητά να κάνουμε το σωστό χωρίς να μας δίνει χρόνο και εξηγήσεις, μεγαλώνοντας..

Σας ευχαριστούμε κυρία Δήμου για την τόσο κατατοπιστική τοποθέτησή σας και ανάλυση.. Ελπίζω να απαντήθηκαν πολλά ερωτήματα και να φωτίσατε πολλούς ανθρώπους γύρω από τέτοια θέματα που συχνά θεωρούνται ταμπού ακόμη και σήμερα.