ΓΙΑΤΙ ΘΕΣ ΣΩΝΕΙ ΚΑΙ ΚΑΛΑ ΝΑ ΚΟΙΜΗΘΕΙΣ ΑΝ ΔΕΝ ΤΟ ΕΧΕΙΣ ΑΝΑΓΚΗ;

Ο Παύλος Σακκάς είναι νευρολόγος και ομότιμος καθηγητής ψυχιατρικής, υπήρξε μάλιστα ένας εκ των τριών ψυχιάτρων που οργάνωσαν τη δεκαετία του '80 το πρώτο Εργαστήριο Ύπνου στην Ελλάδα. Τον ύπνο τον βρίσκει γοητευτικό, ακριβώς επειδή ένα μεγάλο κομμάτι του παραμένει ακόμα σκοτεινό, άγνωστο.

Η αγωνία των περισσότερων από μας να κοιμηθούμε αρκετά για να είμαστε υγιείς, δίνει τη θέση της σε μια άλλη οπτική των πραγμάτων: «Ας αφήσουμε τον εαυτό μας να ζει φυσιολογικά, αυθόρμητα, δεν χρειάζεται να πιεζόμαστε σε οτιδήποτε. Και τότε είναι όλα εντάξει».

Μερικά σημεία από αυτά που είπε ο καθηγητής σε πρόσφατη συνέντευξη του:

"Ο ύπνος είναι ένα κομμάτι της φυσιολογίας όχι μόνο του ανθρώπου, αλλά και όλων των ζώων, το οποίο ακόμα παραμένει άγνωστο. Δηλαδή, ακόμα δεν είμαστε 100% σίγουροι γιατί όλα τα ζώα πρέπει να κοιμούνται. Πρέπει να καταλάβουμε ότι την ώρα που κοιμάται ένα ζώο, αυτομάτως εκτίθεται σε πάρα πολλούς κινδύνους, αφού σταματάει η επικοινωνία με τον έξω κόσμο και άρα γίνεται πάρα πολύ ευάλωτο. Γιατί, λοιπόν, από το επίπεδο της κατσαρίδας και πάνω, όλα τα ζώα είναι υποχρεωμένα κάποιες ώρες το 24ωρο να κοιμούνται; Είναι περίεργο αυτό."

"Η πιο ισχυρή αιτιολογία του γιατί κοιμόμαστε, είναι ότι κατά το διάστημα του ύπνου, όσες εμπειρίες έχουν μαζευτεί στην επιφάνεια εργασίας του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια της μέρας, ταξινομούνται και δημιουργούνται καινούριες κατηγορίες δεδομένων. Αυτό συμβαίνει και στα ζώα."

"Βρίσκω γοητευτικό τον ύπνο γιατί είναι ένα περίεργο στάδιο της ανθρώπινης δραστηριότητας, που ακόμα παραμένει σκοτεινό. Η δική μου πορεία ξεκίνησε από την ορμονική λειτουργία που έχει να κάνει με τον εγκέφαλο – παρατήρησα ότι κάποιες ορμόνες έχουν έντονη σχέση με τον ύπνο. Για παράδειγμα η αυξητική ορμόνη κατά 80% εκκρίνεται από τον εγκέφαλο τις τρεις πρώτες ώρες του ύπνου. Η παροιμία «ο ύπνος θρέφει τα παιδιά» είναι πραγματικά βγαλμένη από εμπειρικές παρατηρήσεις! Αν κοιμηθούμε το βράδυ, εκκρίνεται περισσότερη ορμόνη. Αν όμως κοιμηθούμε περισσότερο το πρωί ή κοιμηθούμε λίγο το μεσημέρι, είναι μικρότερη η ποσότητα που θα εκκριθεί. Γι’ αυτό και χρειάζεται να διατηρούμε ένα συγκεκριμένο ημερήσιο πρόγραμμα ύπνου."

"Μέχρι τη δεκαετία '50-'60 οι επιστήμονες πίστευαν ότι το βράδυ που κοιμάται ο εγκέφαλος, δεν θα υπήρχε  εγκεφαλική δραστηριότητα, ότι το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα θα ισοπεδωνόταν. Είδαν όμως με έκπληξη ότι κάποια διαστήματα –3-4 φορές κατά τη διάρκεια του ύπνου– ο εγκέφαλος ξυπνάει ξαφνικά και μάλιστα παρατηρείται έντονη δραστηριότητα. Οι ερευνητές παρατήρησαν μάλιστα ότι τα μάτια κινούνται  δεξιά και αριστερά, και αυτό το ονόμασαν στάδιο ταχέων οφθαλμικών κινήσεων (Rapid Eye Movement, REM). Αυτό φαίνεται να είναι το πιο ουσιαστικό, δομικό κομμάτι του ύπνου, γιατί έχουν γίνει προσπάθειες π.χ. να αφήσουμε έναν άνθρωπο ξάγρυπνο, και αυτός το πρώτο που κάνει μόλις πάει να κοιμηθεί, είναι να βουτήξει αμέσως στον REM ύπνο, γιατί ο εγκέφαλός του χρειάζεται να κάνει αυτή τη λειτουργία."

"Τα όνειρα είναι πολύ ιδιαίτερο πράγμα, μία περίεργη ανθρώπινη εμπειρία. Δεν είναι ούτε οπτική, ούτε ακουστική, είναι όλα μαζί. Τα όνειρα νομίζαμε στην αρχή ότι ήταν εκδραμάτιση όσων έχουμε στο μυαλό μας. Φαίνεται όμως ότι ουσιαστικά με τα όνειρα, που βλέπουμε στη φάση REM, γίνεται αυτή η τακτοποίηση που λέγαμε προηγουμένως στα διάφορα ντουλαπάκια. Εκείνη τη στιγμή ανοίγουν τα ντουλαπάκια και βγαίνουν από μέσα παλιές και νέες εμπειρίες. Δηλαδή, θέλω να τακτοποιήσω τη σημερινή μου μνήμη από μία ωραία γυναίκα που είδα στον δρόμο. Ανοίγω το ντουλαπάκι με τις ωραίες γυναίκες και έτσι το βράδυ στον ύπνο μου, μπορεί να μην δω τη συγκεκριμένη γυναίκα, αλλά κάποια άλλη που είχα δει πριν από είκοσι, τριάντα χρόνια, αφού άνοιξα το ντουλαπάκι με τις ωραίες γυναίκες της ζωής μου. Δεν θα δω, ας πούμε, ωραίους άντρες, γιατί μεγάλη εντύπωση σήμερα μου έκανε μια ωραία γυναίκα και έτσι άνοιξα το συγκεκριμένο ντουλαπάκι. Αυτά τα κομμάτια από παλιές εμπειρίες που βλέπω στον ύπνο μου, αν ξυπνήσω εκείνη τη στιγμή, ο εγκέφαλος έχει την τάση όλα αυτά μαζί να τα  κάνει ένα σενάριο."

"Ο Φρόιντ έλεγε ότι τα όνειρα είναι η βασιλική οδός για το ασυνείδητο. Γιατί; Επειδή πραγματικά, αν ψάξεις αυτά τα ράκη από τις παλιές εμπειρίες και το πώς ο εγκέφαλός σου τα συνδέει, αυτό κάτι δίνει, σου αποκαλύπτει αυτό που σε απασχολεί. Από αυτή την άποψη, τα όνειρα ίσως έχουν προφητικό χαρακτήρα!"

"Ο οργανισμός συνηθίζει να κοιμάται και να είναι λειτουργικός στις ώρες που του προσφέρουμε ύπνο. Άλλοι αφήνουν τον εαυτό τους να κάνει τη νυχτερινή του δουλειά, την ταξινόμηση των πληροφοριών της μέρας δηλαδή, δίνοντάς του αρκετές ώρες και άλλοι τον πιέζουν να κάνει τη δουλειά πιο γρήγορα – τα καταφέρνει ο καημένος και την κάνει. Αν μια περίοδο κοιμόμαστε πολύ λίγο, ο οργανισμός μας θα βρει τρόπο να συμπληρώσει τις ώρες ύπνου που του λείπουν. Πόσες φορές δεν έχουμε οδηγήσει ξενυχτισμένοι και ξαφνικά διαπιστώσαμε ότι κλείνουν τα μάτια μας ενώ εμείς τα χρειαζόμασταν ανοιχτά; Πιέζουμε τον εαυτό μας, αλλά αυτός έχει γυρίσει τον διακόπτη. Όσο και να τον πιέζεις και να τον μαστιγώνεις να κρατήσει ανοιχτά τα μάτια, αυτός όταν το έχει ανάγκη θα κλείσει τον διακόπτη. Ξέρει ο οργανισμός. Και αν δεν κοιμηθεί και δεν καταφέρει να τακτοποιήσει τα πάντα, αυτό θα φανεί την άλλη μέρα στην απόδοσή μας, δεν θα είμαστε τόσο αποδοτικοί, γιατί ουσιαστικά ο εγκέφαλος θα συσσωρεύσει δεδομένα τα οποία παραμένουν αταξινόμητα."

"Η άσκηση σίγουρα βοηθάει, διότι βοηθάει και την κατάθλιψη και το άγχος, ενώ ταυτόχρονα κουράζει και λιγάκι, οπότε όταν κουράζεσαι, θέλεις να κοιμηθείς. Γιατί εκτός από τις καθαρά εγκεφαλικές λειτουργίες, χρειάζεται και το σώμα την ευκαιρία για να ξεκουραστεί.  Όσο για τη διατροφή, δεν υπάρχουν τροφές που αποδεδειγμένα βοηθούν, εκτός από ορισμένα βότανα. Υπάρχουν όμως τροφές, οι οποίες ξέρουμε ότι είναι διεγερτικές. Κάποιοι δυστυχώς πίνουν καφέ, τσάι ή αναψυκτικά τύπου κόλα και μετά έχουν την απαίτηση να κοιμηθούν."

"Η αϋπνία είναι ένα σύμπτωμα αρκετά υποκειμενικό. Οι ερευνητές έχουν βρει κάποιους τρόπους να το αντικειμενοποιήσουν, π.χ. αν πέντε μέρες την εβδομάδα επί δύο εβδομάδες ξυπνήσει κανείς το πρωί και πει ότι δεν κοιμήθηκε καλά, θα θεωρηθεί ότι έχει πρόβλημα. Πρόκειται για κανόνες καθαρά εμπειρικούς, δεν είναι κάτι που όρισε η φύση, επομένως η αϋπνία παραμένει κάτι εντελώς υποκειμενικό. Όπως αναφέραμε παραπάνω υπάρχουν άνθρωποι που κοιμούνται τέσσερις ώρες και μετά είναι μια χαρά. Επομένως δεν μετράει πόσες ώρες πραγματικά κοιμήθηκαν, αλλά τι αναφέρουν το πρωί. Και υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι μπορεί να έχουν κοιμηθεί πολλές ώρες και το πρωί να ξυπνάνε και να λένε «δεν είμαι ευχαριστημένος από τον ύπνο μου, δεν έχω ξεκουραστεί»."

"Προσπαθώ να είναι συγκεκριμένη η ώρα που κοιμάμαι. Βέβαια, αυτό εξαρτάται και από τις συνθήκες. Δεύτερον, έχω πείσει τον εαυτό μου να μην προσπαθεί να δώσει λύση το βράδυ σε κάτι που με απασχολεί. Τρίτον, δεν έχω ρολόι δίπλα μου να το κοιτάω κάθε τόσο."

Γιατί να πιέζουμε τον εαυτό μας; Ας αφήσουμε τον εαυτό μας να ζει φυσιολογικά, αυθόρμητα, δεν χρειάζεται να πιεζόμαστε σε οτιδήποτε. Και τότε είναι όλα εντάξει.

πηγή: ow.gr